Χημική αντίδραση εδάφους

Η οξύτητα των εδαφών (pH) είναι μία πολύ σημαντική ιδιότητά τους, γιατί επηρεάζει με ποικίλους τρόπους την ανάπτυξη των φυτών καθώς επίσης και τις φυσικοχημικές διεργασίες του εδάφους. Οι τιμές του pH στα γεωργικά εδάφη κυμαίνονται συνήθως μεταξύ 5 και 8,5 ενώ σε κάποιες λίγες περιπτώσεις φθάνουν μέχρι 3 ή ακόμα και 10. Ανάλογα με τις τιμές του pH, με τη σχέση δηλαδή των ποσών των ιόντων Η⁺ και ΟΗ^- που υπάρχουν στο εδαφικό διάλυμα, τα εδάφη διακρίνονται στις επόμενες κατηγορίες.

• Πολύ ισχυρά όξινα: pH<5
• Iσχυρά όξινα: pH = 5 - 5,5
• Μετρίως όξινα: pH = 5.5 - 6
• Ελαφρά όξινα: pH = 6 - 6,7
• Ουδέτερα: pH = 6,7 - 7
• Ελαφρά αλκαλικά: pH = 7 - 7,5
• Αλκαλικά: pH = 7,5 - 8
• Μέτρια αλκαλικά: pH = 8 - 8,5
• Iσχυρά αλκαλικά: pH > 8,5

Ιόντα υδρογόνου στο εδαφικό διάλυμα προέρχονται από πολλές πηγές, όπως απο οργανικά και ανόργανα συστατικά του εδάφους, από την ατμόσφαιρα, καθώς και από εκκρίσεις των ριζών, ενώ συνεισφέρουν και τα προστιθέμενα λιπάσματα. Οι πηγές της οξύτητας των εδαφών είναι οργανική ουσία, ατμόσφαιρα, εκκρίσεις ριζών, διάσταση ομοιοπολικών δεσμών υδρογόνου και οξυγόνου και το μητρικό υλικό.

Οι μηχανισμοί, που επηρεάζουν πραγματικά το pH του εδάφους, είναι οι επιφανειακές αντιδράσεις της κολλοειδούς φάσεως αυτού, με την επίδραση του νερού και του χρόνου. Υπολογίζεται ότι τα κολλοειδή συνεισφέρουν τουλάχιστον το 95% της οξύτητας. Η ύπαρξη νερού απομακρύνει με υδρόλυση τα διαλυτά άλατα και βασικά κατιόντα που έχουν προσροφηθεί από τα κολλοειδή, τα οποία αντικαθίστανται από υδρογονιόντα. Ένας άλλος μηχανισμός που δημιουργεί ιόντα υδρογόνου, σε χαμηλά pH, είναι το αργίλιο. Ιόντα αργιλίου στο έδαφος προέρχονται από αποσύνθεση αργιλικών ορυκτών.