Ασθένεια ζαχαρότευτλου Ιός του μωσαϊκού της αγγουριάς
Παρατηρείται κυρίως σε αγροτεμάχια ζαχαροτεύτλων που γειτονεύουν με ευπαθείς στον ιό ξενιστές των οικογενειών Cucurbitaceae και Solanaceae. Στην χώρα μας δεν φαίνεται να αποτελεί σημαντικό πρόβλημα στην τευτλοκαλλιέργεια. Τα φύλλα των νεαρών φυτών εμφανίζουν ποικιλοχλώρωση με κηλίδες διάφορων σχημάτων και μεγεθών. Με την εξέλιξη της ασθένειας η ποικιλοχλώρωση επεκτείνεται, ενώ παρουσιάζεται μικροφυλλία και παραμόρφωση με νανισμό του φυτού. Μερικές απομονώσεις του ιού προκαλούν στα φύλλα που μολύνθηκαν μηχανικά με χυμό ή με αφίδες, χλωρωτικές κηλίδες. Στην συνέχεια, το μέγεθος των κηλίδων αυξάνεται και ο ιός μολύνει το φυτό διασυστηματικά. Υπάρχουν ελάχιστες πληροφορίες για την διάδοση του ιού σε αγροτεμάχια τεύτλων και για τις επιπτώσεις του στην καλλιέργεια. Είναι πολύ πιθανό τα μολύσματα να προέρχονται από ευπαθή καλλιεργούμενα και αυτοφυή είδη, διότι ο ιός δε μεταδίδεται με το σπόρο των τεύτλων. Αντίθετα, η επιδημική εμφάνιση της ασθένειας οφείλεται κυρίως στην ανάπτυξη υψηλών πληθυσμών αφίδων σε ζιζάνια ξενιστές του ιού και στην μετακίνηση ιοφόρων φτερωτών ατόμων προς τις τευτλοκαλλιέργειες, ιδιαίτερα μετά την ξήρανση των ζιζανίων.
Το υπεύθυνο παθογόνο είναι ένας σφαιρικός ιός που ανήκει στο γένος Cucumovirus της οικογένειας Bromoviridae. Το εύρος των ξενιστών του ιού είναι αρκετά μεγάλο και περιλαμβάνει περισσότερα από 191 είδη, που ανήκουν σε 40 οικογένειες. Πηγές του ιού αποτελούν μολυσμένα φυτά διάφορων καλλιεργούμενων φυτικών ειδών ( αγγουριά, πιπεριά, κολοκυθιά ) και ζιζανίων, όπως Amaranthus retroflexus, Chenopodium album, Datura stramonium, και Stellaria media. Η διάδοση του ιού στηρίζεται συνήθως σε πολυετή ζιζάνια, ενώ αξιόλογες πηγές μόλυνσης αποτελούν τα καλλιεργούμενα και αυτοφυή φυτά που προέρχονται από μολυσμένους σπόρους. Μετάδοση του ιού με σπόρο ζαχαρότευτλου δεν έχει γίνει αλλά έχει αναφερθεί σε σπόρο κολοκυθιάς, φασολιάς και ορισμένων ζιζανίων. Στον αγρό η εξάπλωση του ιού γίνεται με περισσότερα από 75 είδη αφίδων με μη έμμονο τρόπο ( η πρόσληψη και η μετάδοση του ιού γίνεται σε χρόνο λίγων λεπτών ), ενώ οι αφίδες παραμένουν ιοφόρες μέχρι και τέσσερις ώρες. Όλα τα στάδια των αφίδων μεταδίδουν τον ιό, αλλά στον αγρό κυρίαρχο επιδημιολογικό ρόλο παίζουν τα ενήλικα φτερωτά άτομα. Ο ρυθμός εξάπλωσης του ιού συσχετίζεται άμεσα με την πληθυσμιακή διακύμανση των πτερωτών αφίδων-φορέων.
Η καταπολέμηση των ζιζανίων που περιβάλλουν τις τευτλοκαλλιέργειες, η καταπολέμηση των αφίδων καθώς και η αποφυγή της γειτονίασης με ευπαθείς καλλιέργειες αποτελούν το πλέον αποτελεσματικό μέτρο αντιμετώπισης του ιού.
