Αφθώδης πυρετός χοίρων

Είναι η περισσότερο μεταδοτική και περισσότερο καταστροφική νόσος των παραγωγικών ζώων. Έτσι τα συμπτώματα που περιγράφονται πιο κάτω μπορούν να εντοπιστούν σε μεγάλο αριθμό ζώων μιας εκμετάλλευσης. Ο αφθώδης πυρετός οφείλεται σε ιό της οικογένειας Picornaviridae, του γένους Aphthovirus. Οι χοίροι παρουσιάζουν μια απροθυμία να στέκονται όρθιοι, ενώ κατά το περπάτημα χωλαίνουν. Στα νεαρά χοιρίδια παρατηρείται ψηλή θνησιμότητα λόγω της μυοκαρδίτιδας που παρατηρείται.

Οι τρόποι μετάδοσης του ιού γίνεται με τους εξής τρόπους:

• Άμεση και έμμεση επαφή (σταγονίδια).
• Μηχανικοί ξενιστές - μεταφορείς του ιού: (άνθρωποι, κυρίως με τα υποδήματά τους, ζώα, άγρια πουλιά, αντικείμενα, οχήματα κλπ.)
• Αεριογενής μετάδοση, ιδιαίτερα όταν επικρατεί υψηλή υγρασία και μεγάλος αριθμός σωματιδίων ρυπαντών, ο άνεμος μπορεί να μεταφέρει τη νόσο σε μεγάλες αποστάσεις.
• Σε μακρινές περιοχές ή από χώρα σε χώρα ο αφθώδης πυρετός μεταδίδεται με τη μετακίνηση ζωντανών μολυσμένων ζώων, ιδιαίτερα κατά την περίοδο της επώασης, με μολυσμένα ζωοκομικά προϊόντα ή με διάφορα αντικείμενα.

Για τη διάγνωση της νόσου εργαστηριακά χρησιμοποιούνται οι εξής μέθοδοι:

1. Μέθοδος ELISA,
2. Σύνδεση του συμπληρώματος και,
3. Ενοφθαλμισμοί κυτταροκαλιεργειών.

Η πρόληψη στηρίζεται στην τήρηση αυστηρών μέτρων αποτροπής εισόδου της νόσου και, σε περίπτωση εισαγωγής της σε λήψη αυστηρών μέτρων καταστολής και εκρίζωσής της.

Τα μέτρα αποτροπής εισόδου της νόσου περιλαμβάνουν:

1. Εισαγωγές ζώντων ζώων και προϊόντων ζωικής προέλευσης από χώρες απαλλαγμένες από τον αφθώδη πυρετό.
2. Αυστηρός έλεγχος επί των διακινήσεων των ζώντων ζώων, τόσο κατά τις διακρατικές, όσο και κατά τις μετακινήσεις τους στο εσωτερικό της χώρας.
3. Πιστή εφαρμογή των διατάξεων της ισχύουσας νομοθεσίας:
   • Μητρώο μεταφορέων
   • Διακινήσεις ζώων μόνο εφ' όσον είναι καταγραμμένα και σημασμένα και εφ' όσον συνοδεύονται από κτηνιατρική άδεια μεταφοράς.

Σε περιπτώσεις υποψίας αφθώδους πυρετού από τον κτηνοτρόφο ή τον ιδιώτη κτηνίατρο, ενημερώνεται αμέσως ο επίσημος κτηνίατρος της περιοχής, ο οποίος:

• Επισκέπτεται αμέσως την εκμετάλλευση, τηρώντας όλους τους κανόνες υγιεινής και ασφάλειας.
• Διενεργεί κλινική εξέταση όλων των ζώων για τυχόν διαπίστωση κλινικών συμπτωμάτων της νόσου
• Ενημερώνει τον κτηνοτρόφο ότι τα ζώα του πρέπει να παραμείνουν μέσα στο στάβλο ή τον αρχικό χώρο διαβίωσής τους, όπου θα εξασφαλίζεται η πλήρης απομόνωσή τους.

Σε περίπτωση που και από τον επίσημο κτηνίατρο τεθεί υποψία αφθώδους πυρετού, τότε αυτός κοινοποιεί άμεσα την υποψία στην αρμόδια Διεύθυνση Κτηνιατρικής του Νομού, η οποία λαμβάνει τα ακόλουθα μέτρα:

• Την απογραφή όλων των ευαίσθητων στον αφθώδη πυρετό ειδών ζώων, κατά κατηγορία και την καταγραφή του αριθμού των ήδη νεκρών ζώων που έχουν προσβληθεί ή ενδέχεται να έχουν μολυνθεί ή προσβληθεί. Η κατάσταση της απογραφής πρέπει να ενημερώνεται συνεχώς και να λαμβάνονται υπόψη τα ζώα που γεννιούνται ή πεθαίνουν κατά την περίοδο για την οποία υπάρχει υποψία αφθώδους πυρετού.
• Τον περιορισμό στους χώρους σταβλισμού ή σε άλλους χώρους, στους οποίους είναι δυνατή η απομόνωσή τους, όλων των ζώων της εκμετάλλευσης των ευαίσθητων ειδών στον αφθώδη πυρετό.
• Την απαγόρευση των μετακινήσεων ζώων των ευαίσθητων στη νόσο ειδών από ή προς την εκμετάλλευση.
• Την απαίτηση άδειας της αρμόδιας κτηνιατρικής αρχής, η οποία καθορίζει τις αναγκαίες προϋποθέσεις για να προληφθεί ο κίνδυνος εξάπλωσης της νόσου, για κάθε μετακίνηση:
  • προσώπων, ζώων μη ευαίσθητων ειδών και οχημάτων από ή προς την εκμετάλλευση,
  • κρεάτων ή πτωμάτων ζώων των ευαίσθητων ειδών, ζωοτροφών, σκευών, αντικειμένων, ερίων, απορριμμάτων ή άλλων καταλοίπων που μπορούν να μεταδώσουν τον αφθώδη πυρετό.
• Την απαγόρευση εξόδου του γάλακτος από την εκμετάλλευση, εκτός και αν είναι δύσκολη η αποθήκευσή του σ' αυτήν, οπότε μπορεί να επιτραπεί η έξοδός του σε εργαστήριο ή εργοστάσιο, υπό κτηνιατρικό έλεγχο, για να υποστεί θερμική επεξεργασία ικανή να καταστρέψει τον ιό του αφθώδους πυρετού.
• Την επιβολή χρησιμοποίησης των κατάλληλων μέσων απολύμανσης στις εισόδους και εξόδους των χώρων στέγασης των ζώων και της ίδιας της εκμετάλλευσης.
• Τη διεξαγωγή επιζωοτιολογικής έρευνας σύμφωνα με τις οδηγίες του Σχεδίου αντιμετώπισης έκτακτης ανάγκης για την καταπολέμηση του αφθώδους πυρετού.
• Μέρος των παραπάνω μέτρων ή και όλα αν κριθεί αναγκαίο παίρνονται και σε οποιαδήποτε άλλη εκμετάλλευση, εφ' όσον η θέση της, η διάταξη των χώρων της ή οι επαφές της με την ύποπτη εκμετάλλευση, δημιουργούν υπόνοιες ενδεχόμενης μόλυνσης.
• Τέλος, ενημερώνονται όλοι οι κτηνοτρόφοι σε ακτίνα τριών (3) χιλιομέτρων από την ύποπτη εκμετάλλευση, καθώς και οι κρατικοί και ιδιώτες κτηνίατροι, αφ' ενός μεν για να βρίσκονται σε ετοιμότητα για πιθανή εκδήλώση συμπτωμάτων της νόσου, αφ' ετέρου δε για να τηρούν τις αναγκαίες υγειονομικές προφυλάξεις όταν επισκέπτονται εκμεταλλεύσεις με ζώα ευαίσθητα στη νόσο.

Μέτρα που παίρνονται σε περίπτωση επιβεβαίωσης αφθώδους πυρετού:

Σε περίπτωση επίσημης επιβεβαίωσης κρούσματος αφθώδους πυρετού σε μια εκμετάλλευση, η αρμόδια Διεύθυνση Κτηνιατρικής επιβάλλει, πλην των μέτρων που λαμβάνονται σε περιπτώσεις υποψίας αφθώδους πυρετού και τα ακόλουθα μέτρα:

• Τη θανάτωση όλων των ζώων των ευαίσθητων ειδών της εκμετάλλευσης επί τόπου και χωρίς καθυστέρηση. Τα νεκρά ή θανατωθέντα ζώα καίγονται ή θάβονται αν είναι δυνατόν επί τόπου και με τη λήψη κάθε δυνατού μέτρου μείωσης στο ελάχιστο του κινδύνου εξάπλωσης του ιού.
• Την ανεύρεση και την καταστροφή υπό επίσημο έλεγχο των κρεάτων των ζώων των ευαίσθητων ειδών που προέρχονται από τη μολυσμένη εκμετάλλευση και τα οποία έχουν σφαγεί κατά το χρονικό διάστημα από την ημερομηνία της πιθανής εισόδου της νόσου στην εκμετάλλευση και της εφαρμογής των επίσημων μέτρων.
• Την καταστροφή υπό επίσημο έλεγχο, του γάλακτος και των γαλακτοκομικών προϊόντων.
• Την καταστροφή υπό επίσημο έλεγχο των ζωοτροφών, των σκευών, των αντικειμένων, των ερίων, των απορριμμάτων ή άλλων καταλοίπων ή την επεξεργασία τους με τρόπο που να καταστρέφεται ο ιός του αφθώδους πυρετού.
• Μετά την εκτέλεση των ανωτέρω εργασιών, οι χώροι στέγασης των ζώων και οι γύρω χώροι, τα μεταφορικά μέσα και κάθε άλλο υλικό που ενδέχεται να έχει μολυνθεί, καθαρίζονται και απολυμαίνονται με ένα εγκεκριμένο απολυμαντικό.
• Διεξάγεται επιζωοτιολογική έρευνα σύμφωνα με τις οδηγίες του Σχεδίου αντιμετώπισης του αφθώδους πυρετού.
• Τέλος, σε περίπτωση εκδήλωσης βεβαιωμένα κρούσματος αφθώδους πυρετού σε μια εκμετάλλευση, οριοθετείται γύρω από την εκμετάλλευση αυτή μια προστατευτική ζώνη ακτίνας τουλάχιστον τριών (3) χιλιομέτρων και μια ζώνη επίβλεψης ακτίνας τουλάχιστον δέκα (10) χιλιομέτρων.