Καλλιέργεια φιστικιάς
Περιεχόμενα
Εγκατάσταση
Το έδαφος που πρόκειται να χρησιμοποιηθεί για την εγκατάσταση ενός φιστικεώνα, οργώνεται πριν από τη φύτευση σε βάθος 30-40cm. Το όργωμα αποσκοπεί στην καταστροφή των πολυετών ζιζανίων και στην αφρατοποίηση του εδάφους που είναι απαραίτητη για την καλύτερη ανάπτυξη του ριζικού συστήματος των δέντρων. Πριν από το όργωμα, λαμβάνονται δείγματα εδάφους, γίνονται αναλύσεις και ανάλογα με τα αποτέλεσματα της ανάλυσης καθορίζεται το είδος και η ποσότητα των χημικών λιπασμάτων που είναι απαραίτητα για την ανάπτυξη των φιστικόδεντρων. Αν η εξεύρεση κοπριάς είναι εύκολη, τότε ενδείκνυται η προσθήκη 2-3 τόννων κατά στρέμμα για την βελτίωση της γονιμότητας του εδάφους. Μετά το όργωμα και κατά μήκος των γραμμών φύτευσης των δέντρων απολυμαίνεται το έδαφος, συνήθως με χλωροπικρίνη. Αν στο έδαφος, που πρόκειται να εγκατασταθεί ο φιστικεώνας, προϋπήρχε καλλιέργεια πατάτας, μελιτζάνας, βαμβακιού,τότε το έδαφος αφήνεται τουλάχιστον για μια 4ετία σε αγρανάπαυση ή σπέρνεται κατά το χρονικό αυτό διάστημα με ένα αγρωστώδες.
Πριν από τη φύτευση γίνεται η επισήμανση των θέσεων φύτευσης των δένδρων, η διάνοιξη των λάκκων (διαστάσεων 45 x 45) και ακολουθεί η φύτευση των δένδρων. Κατά τη φύτευση τοποθετούνται και οι πάσσαλοι στήριξης, τα δε δενδρύλλια φυτεύονται στο ίδιο βάθος, που ήταν στο φυτώριο και το επιφανειακό χώμα ρίχνεται στη βάση του ριζικού συστήματος των δενδρυλλίων. Κατά την προσθήκη του χώματος πιέζεται ελαφρά αυτό μέχρι της πλήρους πλήρωσης των λάκκων. Ακολουθεί το πότισμα των δενδρυλλίων και η προσθήκη μικρής ποσότητας κοπριάς γύρω από το δενδρύλλιο.[1]
Καλλιέργεια εδάφους
Η καλλιέργεια του εδάφους του φιστικεώνα αποσκοπεί στην αύξηση ή διατήρηση της περιεκτικότητάς του σε χούμο, στην αποθήκευση νερού και παρεμπόδιση της διάβρωσής του, στη διατήρηση της γονιμότητάς του και στην ποσοτική και ποιοτική αύξηση της παραγωγής. Διενεργείται με μηχανικά μέσα και με χημικά μέσα.
Η μηχανική καλλιέργεια των φιστικεώνων δε συνηθίζεται πια και έχει αντικατασταθεί απο την χρήση ζιζανιοκτόνων. Για αυτό επιβάλλεται να επιλέγεται το κατάλληλο πάντοτε ζιζανιοκτόνο, να παρέχεται στη συνιστώμενη δόση και τον κατάλληλο χρόνο και μάλιστα με το πιο κατάλληλο μέσο.Η διασπορά των ζιζανιοκτόνων πρέπει να είναι ομοιόμορφη, γιατί τότε τα αποτελέσματα καταστροφής των ζιζανιών είναι πιο ικανοποιητικά.Για να αποφευχθούν τυχόν διασπορά πάνω στα δέντρα, καλό είναι να χρησιμοποιούνται οριζόντιοι εκτοξευτές χαμηλής πιέσεως. Πιο πολλές λεπτομέρειες στον παρακάτω σύνδεσμο
Καλλιέργεια εδάφους φιστικεώνα[1]
Συστήματα φύτευσης
Η φιστικιά φυτεύεται κατά τετράγωνα, κατά ορθογώνια παραλληλόγραμμα ή γραμμές, κατά ισόπλευρα τρίγωνα και κατά ισοϋψείς καμπύλες. Τα συνήθεστερα συστήματα είναι κατά ισόπλευρα τρίγωνα και κατά ορθογώνια παραλληλόγραμμα ή γραμμές. Η φιστικιά δεν πρέπει να φυτεύεται σε μικρότερες από 6 μέτρα αποστάσεις, ιδιαίτερα όταν το έδαφος είναι αρκετό γόνιμο, γιατί μετά από λίγα χρόνια ο συνωστισμός και η αλληλοσκίαση των δένδρων θα επηρεάσουν την απρόσκοπτη εκτέλεση και αποτελεσματικότητα των διάφορων καλλιεργητικών φροντίδων, ως και αρνητικά την ποσοτική και ποιοτική παραγωγή του φιστικεώνα. Οι συνήθεις αποστάσεις είναι 7 x 7, 7 x 6, 6 x 6. Η σύνθεση του φιστικεώνα πρέπει να είναι η εξής: σχέση αρσενικών προς θηλυκά δένδρα 1:7. Η θέση των αρσενικών δένδρων πρέπει να είναι διάσπαρτη και μάλιστα τέτοια, που να εξασφαλίζεται η διασπορά της γύρης με τον αέρα σε όλο το φιστικεώνα. Η φύτευση των δενδρυλλίων γίνεται από το Νοέμβρη, μόλις συμπληρωθεί η φυλλόπτωση, μέχρι τις αρχές της άνοιξης και πάντοτε με ευνοϊκές εδαφικές και κλιματικές συνθήκες. [1]
Άρδευση
Η φιστικιά για να αποδώσει ικανοποιητικά, θέλει αρκετό νερό για την άρδευσή της. Κατά ένα γενικό κανόνα, για περιοχές με μέση ετήσια βροχόπτωση γύρω στα 500mm, θα πρέπει τα νεαρά φιστικοδενδρύλλια, που μόλις φυτεύθηκαν, όπως κι εκείνα που βρίσκονται στα δύο ή τρία πρώτα χρόνια της ηλικίας τους, να ποτίζονται ακόμα με ποσότητα 50 ως 100 κιλών νερού κατά δενδρύλλιο και άρδευση με αριθμό 6-8 ετησίως. Στα μεγάλα παραγωγικά φιστικόδενδρα ανάλογα με την ηλικία των δένδρων, το έδαφος δίνονται 40 ως 70 τόνοι νερού κατά στρέμμα και με ελάχιστο αριθμό αρδεύσεων δύο ετησίως. Τα ποτίσματα είναι ελαφρότερα και συχνότερα στ’ αβαθή εδάφη και πλουσιότερα και αραιότερα στα βαθύτερα και γονιμότερα εδάφη. Πρέπει να σημειώσουμε ακόμα ότι και οι υπερβολικές αρδεύσεις είναι επιζήμιες, γιατί μειώνουν το ποσοστό ανοίγματος των φιστικιών και προκαλούν σηψιρριζίες στα δένδρα. Επίσης δεν θα πρέπει να μένουν στάσιμα νερά γύρω από τα δένδρα ούτε το έδαφος να παραμένει πάρα πολύ υγρό (βαρύ ) για μεγάλο χρονικό διάστημα. Η άρδευση στα νεόφυτα φιστικοδενδρύλλια άρχίζει με τη φύτευση αυτών, ιδιαίτερα όταν το έδαφος είναι ξηρό και συνεχίζεται όλο το χρόνο. Κανονικά, στα νεαρά δενδρύλλια, οι αρδεύσεις αρχίζουν από τα μέσα Μαρτίου ή αρχές Απριλίου και συνεχίζονται μέχρι Σεπτεμβρίου, ανάλογα και με τις καιρικές συνθήκες. Περισσότερες πληροφορίες στον παρακάτω σύνδεσμο:
Λίπανση
Η φιστικιά έχει ανάγκη από ανόργανα στοιχεία και ιδιαίτερα είναι απαιτητική σε άζωτο (Ν), γι’ αυτό το άζωτο πρέπει να χορηγείται κάθε χρόνο. Σε δένδρα φιστικιάς που καρποφορούν κανονικά και με ισορροπημένη βλάστηση, η σχέση που πρέπει να υπάρχει μεταξύ των λιπαντικών στοιχείων που εκφράζονται σε μονάδες αζώτου, φωσφόρου και καλίου πρέπει να είναι 1:1:1. Σε δένδρα με ασθενέστερη βλάστηση, η σχέση μεταξύ των λιπαντικών στοιχείων που εκφράζονται σε μονάδες πρέπει να είναι 2:1:1. Σε έδαφος μέσης συστάσεως:
α) Άζωτο (Ν): Σε χωράφια ξηρικά εφαρμόζουμε ποσότητα 0,6–0,8 μονάδες κατά δένδρο, στα μέσα Φεβρουαρίου ενώ σε ποτιστικά ποσότητα 0,8–1,2 μονάδες κατά δένδρο, σε 3 δόσεις. Η 1η δόση γίνεται τέλη Φεβρουαρίου με αρχές Μαρτίου (0,4– 0,6 μονάδες/δένδρο), η 2η δόση πραγματοποιείται τέλη Μαρτίου (0,2–0,3 μονάδες/δένδρο), η 3η δόση 10 έως 20 Ιουλίου (0,2–0,3 μονάδες/δένδρο). Ο τύπος του αζωτούχου λιπάσματος που χρησιμοποιείται πρέπει να εξετάζεται σε συνάρτηση με την οξύτητα (pΗ) του εδάφους. Σε εδάφη με σαφώς αλκαλική αντίδραση χρησιμοποιούμε τη θειική αμμωνία (21–0–0). Σε ουδέτερα έως ελαφρώς αλκαλικά συνιστάται η νιτρική αμμωνία (33–0–0). Σε όξινα εδάφη συνιστάται η ασβεστούχος νιτρική αμμωνία (26–0–0). Οι νιτρικές μορφές αζώτου εφαρμόζονται κατά κανόνα 10–15 ημέρες αργότερα από τις αμμωνιακές.
β) Φώσφορος (P2O5):
Ποσότητα 0,4 – 0,8 μονάδες φωσφόρου ανά δένδρο, κάθε 2 ή 3 χρόνια. Συνήθης χρόνος εφαρμογής είναι κατά το μήνα Νοέμβριο έως Δεκέμβριο. Συνηθέστερος τύπος λιπάσματος είναι το 0–20–0.
γ) Κάλιο(Κ2Ο):
Ποσότητα 0,6–1,0 μονάδες καλίου ανά δένδρο, κάθε 2 χρόνια. Συνήθης χρόνος εφαρμογής είναι κατά το μήνα Νοέμβριο έως Δεκέμβριο. Συνηθέστερος τύπος λιπάσματος είναι το 0–0–48.[2]
Κλάδεμα
Το υπέργειο τμήμα του δενδρυλλίου της φιστικιάς συντέμνεται κατά τη φύτευση, σε ύψος 1-1,2m πάνω από την επιφάνεια του εδάφους. Η σύντμηση αποσκοπεί στη δημιουργία τρίων ή περισσότερων πλάγιων βλάστων επί του κορμού και σε απόσταση 30cm περίπου ο ένας από τον άλλο. Γενικά το κλάδεμα της φιστικιάς πρέπει να είναι ελαφρό (αφαίρεση 10-15% των κλάδων της κόμης των δένδρων), γιατί τα αυστηρά κλαδέματα αυξάνουν το ποσοστό των κλειστών καρπών. Τα πολύ αδύνατα όμως δένδρα πρέπει να κλαδεύονται αυστηρά. Τα αρσενικά δεν κλαδεύονται, αλλά αφήνονται να αναπτύξουν μεγαλύτερο ύψος από τα θηλυκά, γιατί έτσι διευκολύνεται και η επικονίαση του φιστικεώνα. Τα αρσενικά κλαδεύονται τότε μόνον, όταν εμποδίζουν την ανάπτυξη των θηλυκών και όταν επιδιώκουμε οψίμιση της άνθησής τους. [2]
Ωρίμανση
Συνήθως οι καρποί δεν ωριμάζουν όλοι μαζί. Οι πρώτοι ώριμοι καρποί εμφανίζονται στις αρχές με τα μέσα Αυγούστου. Σαν κριτήρια ωριμότητας των καρπών χρησιμοποιούνται η ευκολή αποκόλληση του περικαρπίου τους από το ξυλοποιημένο ενδοκαρπίο και η εύκολη απόσπαση των καρπών με ελαφρό τίναγμα. Λόγω της διαδοχικής ωρίμανσης οι καρποί συγκομίζονται συνήθως σε 2 χέρια, μερικές δε φορές και σε 3 χέρια αν κριθεί ότι συμφέρει οικονομικά. Τα φιστίκια ωριμάζουν διαδοχικά από τα μέσα Αυγούστου μέχρι το τέλος Σεπτεμβρίου ή και αρχές Οκτωβρίου, ανάλογα με την περιοχή. Υπολογίζεται ότι από την άνθηση μέχρι την ωρίμανση των φιστικιών μεσολαβούν 150 περίπου ημέρες. Η ωρίμανση των φιστικιών διαρκεί 25 περίπου ημέρες. Με την ωρίμανση το φιστίκι παίρνει το τελικό μέγεθος, η ψίχα στο εσωτερικό του έχει πάρει και αυτή το οριστικό της μέγεθος, ενώ το πράσινο περίβλημα του (περικάρπιο ή φλοιός) αρχίζει να μαλακώνει και το χρώμα του να γίνεται κιτρινωπό (στα σκιερά τμήματα του δένδρου ή στα δροσερά εδάφη) ή χαρακτηριστικά βιολέ (στα ηλιαζόμενα τμήματα του δένδρου και τα ξερά εδάφη). Συγχρόνως το περίβλημα αυτό αρχίζει να σκάζει από την βάση του, να ξεκολλάει από το ενδοκάρπιο, να αποκτά αλευρώδη υφή και να αποσπάται εύκολα, όταν τρίψουμε το φιστίκι μεταξύ των δακτύλων μας. Καθώς η ωρίμανση των φιστικιών προχωρεί, οι ιστοί που συνδέουν τα δύο ημικελύφη του ενδοκαρπίου χαλαρώνουν, οπότε και τα περισσότερα από τα φιστίκια ανοίγουν στην άκρη τους και αποκαλύπτεται η ψίχα. Τότε τα φιστίκια, με το παραμικρό κούνημα των κλάδων με το χέρι πέφτουν. Το ποσοστό των κλειστών φιστικιών κυμαίνεται από 5 ως 50% ανάλογα και με τους παράγοντες.[1]
Συγκομιδή
Η συγκομιδή των φιστικιών στη χώρα μας αρχίζει τέλη Αυγούστου με μέσα Σεπτεμβρίου, ανάλογα με την ποικιλία και την περιοχή και διαρκεί 15-20 μέρες. Το πρώτο χέρι συνήθως συγκομίζεται, όταν το 60-70% των καρπών έχουν ωριμάνσει. Γίνεται με ράβδισμα ή τίναγμα των δέντρων και οι καρποί πέφτουν κάτω από την κόμη των δέντρων, πάνω σε απλωμένα πανιά ή δίχτυα συλλογής ελαιοκάρπου.Αμέσως μετά οι καρποί συγκεντρώνονται σε σωρούς και γίνεται μια πρόχειρη διαλογή για να απομακρυνθούν τα πεσμένα φύλλα και γίνεται σπασμένες ταξικαρπίες και μικροί βλαστοί. Σε μερικές χώρες χρησιμοποιούνται δονητές, που τα τελευταία 20 χρόνια χρησιμοποιούνται στη χώρα μας. Τα φιστίκια πρέπει να μείνουν απλωμένα σε δροσερό μέρος. Αμέσως μετά τη διαλογή ή το πολύ μετά από 10-12 ώρες, απλωμένα όμως σε δροσερό μέρος, τα φιστίκια πρέπει να αποφλοιωθούν, διαφορετικά μαυρίζει το ξυλοποιημένο ενδοκάρπιο τους και υποβαθμίζεται έτσι η ποιότητά τους. Η αποφλοίωση γίνεται με ηλεκτρονικό αποφλοιωτικό μηχάνημα, που θρυμματίζει με βούρτσες το μαλακό περικάρπιο και το απομακρύνει με νερό. Το καθαρισμένο φιστίκι πέφτει σε δοχείο με νερό, απ' όπου οι μεν κούφιοι καρποί που επιπλέουν απομακρύνονται, οι δε γεμάτοι απλώνονται στον ήλιο ή τοποθετούνται σε ειδικά ξηραντήρια για ξήρανση. Αν όμως το λευκό χρώμα του ξυλοποιημένου ενδοκαρπίου δεν είναι ικανοποιητικό, τα φιστίκια λευκαίνονται με υποθειώδες νάτριο, πριν από την αποξήρανσή τους. Η αποξήρανση στον ήλιο διαρκεί 3-4 ηλιόλουστες μέρες, στο δε ξηραντήριο στους 65oC για 6-7 ημέρες. Η αποξήρανση θεωρείται ικανοποιητική, όταν η ψίχα παύει να είναι ευλύγιστη και σπάει εύκολα στα δύο ή όταν οι καρποί περιέχουν υγρασία περίπου 5-6%. Στη συνέχεια οι καρποί διαχωρίζονται με ειδικό μηχάνημα σε ανοιχτά και κλειστά.[2]
