Ασθένεια τριανταφυλλιάς ιώσεις

Οι ιώσεις της τριανταφυλλιάς σπανίως αποξηραίνουν τα ασθενή φυτά, αλλά γενικά μειώνουν σημαντικά την ευρωστία των φυτών, την ποιότητα των παραγόμενων ανθέων και το μέγεθος της συγκομιδής. Υπολογίζεται ότι οι απώλειες σε εμπορεύσιμα άνθη ανέρχονται σε 14% στις ιωμένες θερμοκηπιακές καλλιέργειες της τριανταφυλλιάς. Οι ιώσεις που προσβάλλουν τριανταφυλλιά ανήκουν κυρίως στα γένη IIarvirus (οικογένεια Bromoviridae και Nepovirus (οικογένεια Comoviridae). Μεταξύ των ιών του γένους ΙΙarvirus o ιός της Νεκρωτικής Δακτυλιωτής Κηλιδώσεως των πυρηνοκάρπων Prunus necrotic ringspot virus (PNRSV) έχει απομονωθεί σε πάρα πολλές περιοχές παγκοσμίως, ενώ ο ιός του Μωσαϊκού της μηλιάς Αpple mosaic virus έχει απομονωθεί κυρίως στις ΗΠΑ, τη Νέα Ζηλανδία και την Αυστραλία. Η ασθένεια που ονομάζεται στις ΗΠΑ Μωσαϊκό της τριανταφυλλιάς (Rose mosaic) μπορεί να προκληθεί από τον καθένα από αυτούς τους δυο ιούς. Ο ιός Ράβδωση του καπνού Tobacco streak virus (TSV) έχει διαπιστωθεί περιστασιακά στην τριανταφυλλιά στις ΗΠΑ όπου προκαλούσε πολύ έντονα συμπτώματα. Μεταξύ των ιών του γένους Nepovirus οι ιοί Μωσαϊκό της αραβίδος Αrabis mosaic virus και Λανθάνων ιός της δακτυλιωτής κηλιδώσεως της φράουλας Strawberry latent ringspot virus (SLRSV), από μόνοι τους ή σε μικτές μολύνσεις με ιούς ΙΙarvirus, προσβάλλουν τις υπαίθριες και θερμοκηπιακές φυτείες τριανταφυλλιάς στο Ηνωμένο Βασίλειο. Ο Arabis mosaic virus μεταδίδεται με νηματώδεις (Xiphinema bakeri, Χ. coxi, X. diversicaudatum), μηχανικά με τον εμβολιασμό και με το σπόρο. Σχηματίζει ισομετρικά σωματίδια διαμέτρου 25 - 27nm, που περιέχουν μονονηματικό RNA. Έχει πολύ μεγάλο κύκλο ξενιστών φυτών και είναι εξαπλωμένος στις περισσότερες χώρες του κόσμου. Ο Strawberry latent ringspot virus (SLRSV) μεταδίδεται με τον νηματώδη Xiphinema diversicaudatum , μηχανικά, με τον εμβολιασμό και με το σπόρο. Σχηματίζει ισομετρικά σωματίδια διαμέτρου 30nm, που περιέχουν μονονηματικό RNA. Έχει μεγάλο κύκλο ξενιστών φυτών και ευρεία εξάπλωση σε πολλές χώρες του κόσμου και στην Ευρώπη. Επίσης, ο ιός της Δακτυλιωτής Κηλιδώσεως του καπνού Tobacco ringspot virus (ΤRSV), Nepovirus: Comoviridae και ο ιός της Δακτυλιωτής Κηλιδώσεως της τομάτας Τomato ringspot virus (ΤοmRSV), Nepovirus:Comoviridae έχουν απομονωθεί από την τριανταφυλλιά στις ΗΠΑ. Ακόμη ο ιός Rose tobamovirus συν. rose colour break virus έχει απομονωθεί από την τριανταφυλλιά στην Αγγλία το 1984. Στον ιό αυτό αποδίδεται η θραύση του χρώματος των πετάλων (lower break) της τριανταφυλλιάς, χωρίς όμως να έχει τεκμηριωθεί η αιτιολογική σχέση του εν λόγω ιού με τη συμπτωματολογία της ασθένειας. Εκτός των ανωτέρω έχουν περιγραφεί και άλλες ιώσεις ή ασθένειες που μοιάζουν με ιώσεις (όπως οι Rose streak, Rose rosette κ.α.), αλλά η πραγματική τους αιτιολογία δεν είναι ακόμη γνωστή. Πάντως ο ιός της Νεκρωτικής Δακτυλιωτής Κηλιδώσεως των πυρηνοκάρπων Prunus necrotic ringspot virus (PNRSV) θεωρείται ο συνηθέστερος και ο πλέον διαδεδομένος ιός στις καλλιέργειες τριανταφυλλιάς στην Ευρώπη. Σε πολύ πρόσφατη εκτεταμένη ιολογική επισκόπηση (ιολογικός έλεγχος) που έγινε στις φυτείες της τριανταφυλλιάς στην Ευρώπη διαπιστώθηκε η παρουσία μόνο του ιού (PNRSV) μεταξύ συνολικά επτά ιώσεων (των PNRSV, ΑpMV, TSV, ArMV, SLRSV, TRSV και ΤomRSV) που ερευνήθηκαν. Τα αποτελέσματα της εν λόγω ερεύνης φαίνεται να είναι αντιπροσωπευτικά των εμπορικών ποικιλιών της τριανταφυλλιάς που διακινούνται στον ευρωπαϊκό χώρο. Το "Μωσαϊκό της τριανταφυλλιάς", όπως λέγεται συνήθως η κυριότερη ίωση της τριανταφυλλιάς, οφείλεται (στην Ευρώπη) στον ιό της Νεκρωτικής Δακτυλιωτής Κηλιδώσεως των πυρηνοκάρπων Prunus necrotic ringspot virus (PNRSV) και εκδηλώνεται με μεγάλη ποικιλία συμπτωμάτων. Τα πλέον χαρακτηριστικά συμπτώματα είναι χλωρωτικές περιοχές κατά μήκος των νευρώσεων του ελάσματος των φύλλων, ποικιλοχλώρωση και κατά θέσεις παραμορφώσεις. Μερικές φορές εμφανίζονται δακτύλιοι ή "φύλλο δρυός". Τα ασθενή φυτά εμφανίζουν συνήθως μειωμένη ζωτικότητα και μεγαλύτερη ευαισθησία στο ψύχος. Τα συμπτώματα ποικίλλουν πολύ ανάλογα με την εποχή, τη θερμοκρασία και τη ποικιλία, η συγκέντρωση του ιού είναι συχνά χαμηλή και παρουσιάζει μεγάλη παραλλακτικότητα. Σε μερικές μάλιστα περιπτώσεις τα προσβεβλημένα φυτά δεν εμφανίζουν συμπτώματα. Επειδή παρόμοια συμπτώματα μπορεί να οφείλονται σε διάφορους ιούς, αλλά και ασθένειες που μοιάζουν με ιούς ή και μη παρασιτικά αίτια, η αναγνώριση της ασθένειας πρέπει να γίνεται με εργαστηριακή διάγνωση. Η ανίχνευση και ο προσδιορισμός του PNRSV γίνεται με τι μέθοδο ΙC - RT - PCR (Immunocapture - reverse transcription - polymerase chain reaction) και τη DAS - ELISA (double - antibody sandwich - enzyme - linked immunosorbent assay). Η πρώτη μέθοδος είναι 100 φορές περίπου περισσότερο ευαίσθητη από τη DAS - ELISA. Επίσης, η διάγνωση της ιώσεως γίνεται και με μόλυνση φυτών δεικτών. Ο Prunus necrotic ringspot virus (PNRSV) ανήκει στο γένος ΙΙarvirus, στην οικογένεια Bromoviridae, έχει παγκόσμια εξάπλωση και προσβάλλει κυρίως ξυλώδη φυτά των γενών Prunus (όπως την αμυγδαλιά, βερικοκιά, κερασία ροδακινιά και δαμασκηνιά), Rosa και Humulus. Ο ιός, αναλόγως με τον ξενιστή φυτό, μεταδίδεται με τη γύρη, με το σπόρο, με το αγενές πολλαπλασιαστικό υλικό και τον εμβολιασμό ή μηχανικά, με διάφορες καλλιεργητικές πρακτικές που προκαλούν πληγές (τομές κλαδέματος, διαδικασίες διαμορφώσεως σχήματος και συγκομιδή). Τα σωματίδια του ιού είναι πολυσωματιδιακά (έχουν διηρημένο γένωμα τριών ειδών), σφαιρικά, διαμέτρου 23, 25, και 27nm και περιέχουν μονονηματικό RNA. Δεν είναι γνωστός ζωικός φορέας. Για την καταπολέμηση των ιώσεων είναι αναγκαίο το πάσης φύσεως πολλαπλασιατικό υλικό να λαμβάνεται από υγιείς μητρικές φυτείες, οι οποίες υφίστανται επιμελή ιολογικό έλεγχο. Ακόμη, συνιστάται εκρίζωση και καταστροφή των φυτών που εμφανίζουν ύποπτα συμπτώματα μέσα στην καλλιέργεια. Αναφέρεται ότι η διατήρηση ιωμένων φυτών τριανταφυλλιάς σε θερμοκρασία 38⁰C επί τέσσερις εβδομάδες (θερμοθεραπεία) απαλλάσει τα φυτά από τη προσβολή και μπορούν να χρησιμοποιηθούν για εμβολιοληψία και δημιουργία μητρικών φυτών μετά φυσικά από τον ενδεδειγμένο ιολογικό έλεγχο. Εφόσον υπάρχει σχετικό πρόβλημα, επιβάλλεται η καταπολέμηση των νηματωδών.