Βερυκοκκιά
Περιεχόμενα
Γενικά στοιχεία
Η βερυκοκκιά κατάγεται από την Κεντρική Ασία και Βόρεια Κίνα. Εκεί στις ορεινές περιοχές της εύκρατης ζώνης καλλιεργείται με ελάχιστες καλλιεργητικές φροντίδες. Σε μερικές περιοχές καλλιεργείται όχι τόσο για τους νόστιμους καρπούς της, αλλά για τους εδώδιμους σπόρους της και για την παραγωγή σπορελαίου. Η βερυκοκκιά θεωρείται είδος ανθεκτικό στη ξηρασία, γιατί ευδοκιμεί σε περιοχές με χαμηλή ατμοσφαιρική υγρασία, αλλά είναι ευαίσθητη σε έλλειψη εδαφικής υγρασίας.
Στην Ελλάδα η βερυκοκκιά καλλιεργείται κυρίως στη Στερεά Ελλάδα και Εύβοια, Πελοπόννησο, Θεσσαλία και Μακεδονία. Τα κυριότερα κέντρα είναι οι νομοί: Εύβοιας, Αργολίδας, Ηλείας, Κορινθίας, Μεσσηνίας, Μαγνησίας, Χαλκιδικής και Ηρακλείου. Η μέγιστη ετήσια παραγωγή ξεπέρασε τις 100.000 τόννους τη δεκαετία του ’80 και μειώθηκε από τότε. Το ελάχιστο της παραγωγής ήταν 35.000 τόννοι τα έτη 1995-98 και η παραγωγή αυξήθηκε στις 74.000 τόννους από 1,9 εκατ. περίπου δέντρα το 2000 και διατηρείται σχετικά σταθερή. Κινέζικη κομπόστα βερίκοκου και τούρκικα αποξηραμένα βερίκοκα υπάρχουν μόνο και παντού σήμερα. [1]
Βοτανικά χαρακτηριστικά
Η βερυκοκκιά είναι δέντρο φυλλοβόλο, μέσου έως μεγάλου μεγέθους, με βλάστηση συνήθως πλαγιόκλαδη. Τα φυλλά είναι απλά, κατ΄ εναλλαγή, καρδιόσχημα, με πριονωτή επιφάνεια, μακρόμισχα, γυαλιστερά, βαθυπράσινα και αδενοφόρα. Οι οφθαλμοί διακρίνονται σε ξυλοφόρους και απλούς ανθοφόρους. Οι ανθοφόροι οφθαλμοί έχουν σχήμα σφαιρικό και μέγεθος μεγαλύτερο των ξυλοφόρων, ενώ οι ξυλοφόροι έχουν σχήμα κωνικό. Οι ανθοφόροι οφθαλμοί εκπτύσσονται νωρίτερα από τους ξυλοφόρους και ο καθένας περικλείει συνήθως ένα μόνο άνθος. Τα άνθη είναι λευκά ή λευκορόδινα και παράγονται πριν από την έκπτυξη των φύλλων από απλούς ανθοφόρους οφθαλμούς. Ο καρπός είναι δρύπη, έχει σχήμα σφαιρικό ή ωοειδές με χαρακτηριστική κοιλιακή ραφή, εκπύρηνος ή συμπύρηνος. Ο φλοιός είναι λεπτός, κίτρινος με κόκκινη απόχρωση στις πορείες του καρπού. Το σπέρμα είναι γλυκό ή πικρό, ανάλογα με την ποικιλία. [1]
Τρόπος καρποφορίας
Η βερυκοκκιά, όπως όλα τα είδη του γένους Prunus, σχηματίζει απλούς ανθοφόρους οφθαλμούς πλάγια σε λογχοειδή (μπουκέτα του Μαΐου), λεπτοκλάδια και βλαστούς κατά τη βλαστική περίοδο, που συμπληρώνουν την ανάπτυξη τους κατά τη ληθαργική περίοδο, που ακολουθεί, και ανθίζουν την επόμενη άνοιξη το Μάρτιο νωρίς ή αργά, ανάλογα με την ποικιλία, αν ικανοποιηθούν οι ανάγκες τους σε ψύχος. Η διαφοροποίηση των οφθαλμών της βερικοκκιάς γίνεται το καλοκαίρι και οι πρώτες καταβολές ανθέων διαπιστώνονται κατά τα τέλη Ιουλίου έως τα μέσα Αυγούστου.
Η καρποφορία φέρεται κυρίως σε λογχοειδή, παρά στους βλαστούς και τα λεπτοκλάδια. Τα λογχοειδή ή μπουκέτα του Μαίου είναι κοντοί βλαστοί, συνήθως μήκους 0.5-5cm, με παραγωγική ζωή περίπου 3-4 χρόνια, αν εξασφαλιστούν ευνοϊκές συνθήκες φωτισμού και θρέψης. Οι πιο ζωηροί βλαστοί εμφανίζουν πολλές φορές κυκλική βλάστηση (η βλάστηση αυξάνει κατά κύματα, συνήθως παρατηρούνται 2-3). Οι ανθοφόροι οφθαλμοί φέρονται ανομοιόμορφα κατά μήκος των ζωηρών βλαστών, αλλά πυκνότερα επί της τελευταίας βλάστησης, ανά ένας σε κάθε κόμβο ή σε συνδυασμό του ενός ή των δυο ανθοφόρων μ' ένα ξυλοφόρο. Τα καρποφόρα λογχοειδή φέρουν επάκρια ξυλοφόρο οφθαλμό και πλάγια, σε πυκνή διάταξη, πολλούς ανθοφόρους. Οι βερικοκκεώνες, που δέχονται τις αναγκαίες καλλιεργητικές φροντίδες, αρχίζουν να σχηματίζουν ανθοφόρους οφθαλμούς κατά τον 2ο ή 3ο χρόνο απ' της εγκατάστασης τους. Η βερυκοκκιά εισέρχεται σ' αξιόλογη καρποφορία απ' τον 4ο-5ο χρόνο της ηλικίας της. Η παραγωγική ζωή της υπολογίζεται σε 25-35 χρόνια. [1]
Κλιματικές συνθήκες
Η βερυκοκκιά κατά τη ληθαργική περίοδο είναι ανθεκτική στο ψύχος (-30 έως -40oC). Οι οφθαλμοί της, αν και έχουν μέτριες ανάγκες σε ψύχος για να διακόψουν το λήθαργο τους (300-900 ώρες κάτω από 7oC), ανθίζουν νωρίς την άνοιξη. Συνεπώς οι παγετοί ενδέχεται να ζημιώσουν τα άνθη και τους καρπούς. Σε περιοχές με ήπιους χειμώνες, αν οι απαιτήσεις σε ψύχος των οφθαλμών της δεν ικανοποιηθούν, οι ανθοφόροι οφθαλμοί πριν ανοίξουν πέφτουν, με αποτέλεσμα τη μείωση ή την απώλεια της παραγωγής. Επίσης σε περιοχές με ψηλή ατμοσφαιρική υγρασία κατά την κρίσιμη για τη βερυκοκκιά περίοδο της άνοιξης (άνθηση, νεαροί καρποί), η καλλιέργεια της αποτυγχάνει, γιατί ευνοείται η εμφάνιση και διάδοση της μονίλιας, στην οποία είναι πολύ ευαίσθητη. Οι δε πολύ ψηλές θερμοκρασίες κατά την περίοδο πριν απ' την ωρίμαση των καρπών, (όταν αρχίζει να χάνεται το πράσινο χρώμα των καρπών και μέχρι την έναρξη της ωριμάσεώς τους) ενδέχεται να ζημιώσουν σοβαρά την ποιότητα των βερύκοκκων, γιατί συμβάλλουν στην εκδήλωση μιας αλλοίωσης της σάρκας κοντά στον πυρήνα γνωστή με το όνομα 'Pitburn' (κάψιμο γύρω απ' τον πυρήνα).
Κατά το Crane (1954) επιτεύχθηκε αυξημένη ανθεκτικότητα καρπών σε χαμηλές θερμοκρασίες με ψεκασμό με 2, 4, 5-Τ, που έγινε 15 ώρες πριν από παγετό (0oC για 3 ώρες ή -0.6oC για 1 ώρα), που σημειώθηκε 40 μέρες μετά την πλήρη άνθηση. Ακόμα τα ψεκασθέντα δένδρα, παρουσίασαν καρπόπτωση, λόγω παγετού, σε ποσοστό 84% μικρότερο απ' εκείνο των δένδρων, που δε ψεκάστηκαν. Επιπρόσθετα, καρποί της ποικιλίας Tilton, που ζημιώθηκαν σοβαρά από παγετό αμέσως μετά την καρπόδεση, αναπτύχθηκαν κανονικά μετά από ψεκασμό με 2, 4, 5-Τ, που έγινε δυο μέρες μετά τον παγετό. [1]
Εδαφικές συνθήκες
Η βερυκοκκιά ευδοκιμεί σε εδάφη βαθιά, γόνιμα και καλά αποστραγγισμένα. Θα πρέπει να αποφεύγονται τα αβαθή συνεκτικά και με ψηλή συγκέντρωση σε άλατα (είτε στα επιφανειακά στρώματα είτε στο υπέδαφος) εδάφη, γιατί η βερυκοκκιά είναι πολύ ευαίσθητη σ' αυτά.Το έδαφος του οπωρώνα πρέπει να είναι ελαφρύ αμμώδες ή πηλοαμμώδες. Βαριά εδάφη που δεν έχουν επαρκή στράγγιση πρέπει να αποφεύγονται διότι ευνοούν ασθένειες όπως η φυτόφθορα. Φτωχό υπέδαφος οδηγεί σε πτωχή ανάπτυξη ή και νέκρωση των δένδρων βερικοκιάς Επιπρόσθετα θα πρέπει να αποφεύγονται τα εδάφη, στα οποία καλλιεργήθηκαν κηπευτικά (πατάτες, ντομάτες κ.ά.), τουλάχιστον για μια τετραετία. Άριστη τιμή pH εδάφους για να ευδοκιμήσει η βερυκοκκιά και να δώσει καλή ποιοτική και ποσοτική παραγωγή είναι από 6-7,5. Το κατώτατο όριο είναι 5. [1]
Επικονίαση-Γονιμοποίηση
Οι καλλιεργούμενες ποικιλίες της βερυκοκκιάς είναι αυτογόνιμες και για αυτό δεν υπάρχει πρόβλημα επικονίασης στην καλλιέργεια του οπωροφόρου αυτού δένδρου. Θα πρέπει όμως να αναφέρουμε ότι υπάρχουν και ποικιλίες, ελάχιστες, που είναι αυτόστειρες και για να καρποφορήσουν πρέπει να σταυρεπικονιαστούν. Η μικρή καρπόδεση, που παρατηρείται μερικές φορές στη βερυκοκκιά, ακόμα και με ευνοϊκές καιρικές και επικονίασης συνθήκες, οφείλεται στον εκφυλισμό των εμβρυόσακκων, που επισυμβαίνει σ' όλα τα στάδια ανάπτυξης. Μάλιστα αναφέρεται ότι στην ποικιλία Constant το ποσοστό των σπερματικών βλαστών, στο διάστημα μεταξύ άνθησης και απάνθησης, που περιείχαν λειτουργικά ωοκύτταρα, κυμαινόταν σε χαμηλά επίπεδα και πιο συγκεκριμένα περίπου στο 22%. Ικανοποιητική γονιμοποίηση ανθέων επιτυγχάνεται μόνον όταν επικρατούν ψηλές θερμοκρασίες (πάνω από 10oC) και ικανοποιητική ηλιοφάνεια και εξασφαλιστεί ο παράγοντας μέλισσα (μια κυψέλη ανά τέσσερα στρέμματα). Σε καλλιέργειες μέσα σε θερμοκήπιο είναι αναγκαία η εξασφάλιση του παράγοντα μέλισσα. Στον παρακάτω σύνδεσμο αναλύεται η διαδικασία συλλογής της γύρης της βερυκοκκιάς από τα άνθη. [1]
Πολλαπλασιασμός
Η βερυκοκκιά πολλαπλασιάζεται με ενοφθαλμισμό με όρθιο Τ πάνω σε υποκείμενα σπορόφυτα του γένους Prunus ή κλώνους ηλικίας 1-2 χρόνων. Ο ενοφθαλμισμός μπορεί να γίνει την άνοιξη, το καλοκαίρι και το φθινόπωρο. Ο ενοφθαλμισμός την άνοιξη γίνεται μόλις αρχίσει να αποκολλάται εύκολα ο φλοιός του υποκειμένου με κοιμώμενο οφθαλμό από εμβολιοφόρους βλαστούς, που κόπηκαν έγκαιρα και διατηρήθηκαν κατάλληλα συσκευασμένοι σε θερμοκρασία 3-4oC. Σαν πιο κατάλληλη εποχή θεωρείται το καλοκαίρι και το φθινόπωρο με ευνοϊκές συνθήκες, περίοδοι που εξασφαλίζουν και κατάλληλα εμβόλια. Το παραγόμενο δενδρύλλιο συνήθως διατίθεται ως μονοετές την επόμενη χρονιά, τέλη φθινοπώρου ή ως διετές τη μεθεπόμενη χρονιά κατά την ίδια περίοδο. Τα κλωνικά υποκείμενα πολλαπλασιάζονται σχετικά εύκολα με ξυλοποιημένα χειμερινά μοσχεύματα, με φυλλοφόρα μοσχεύματα και με την τεχνική in vitro. [1]
Υποκείμενα
Τα υποκείμενα της βερυκοκκιάς διακρίνονται σε υποκείμενα σπορόφυτα (αυτά δηλαδή που παράγονται από σπόρο) και στα κλωνικά υποκείμενα. Αναλύονται στους παρακάτω συνδέσμους:
Υποκείμενα βερυκοκκιάς Σπορόφυτα
Υποκείμενα βερυκοκκιάς Κλωνικά[1]
Ποικιλίες
Η βερυκοκκιά έχει πολλές ποικιλίες που καταγωγή έχουν και από περιοχές του εξωτερικού (Γαλλία, Ιταλία, ΗΠΑ, Τυνησία) αλλά και από την χώρα μας. Στην Ελλάδα οι κυριότερες ποικιλίες καλλιεγούνται στου νομούς Αττικής, Αργολίδας και Κορινθίας. Στον παρακάτω σύνδεσμο αναλύονται οι πιο αξιόλογες ποικιλίες ξενικές και ελληνικές:
Πληροφοριακά στοιχεία
Ευδοκιμεί στις περιοχές
|
