Εχθρός πεπονιάς Κομβονηματώδεις
Οι νηματώδεις είναι μικροσκοπικά νηματόζωα, τα οποία ζουν στο έδαφος και στους ιστούς των φυτών. Οι παρασιτικοί νηματώδεις των φυτών τρέφονται από τα φυτά τρυπώντας τα κύτταρα με ένα μέρος του στόματος τους που ονομάζεται στιλέτο και ρουφώντας το περιεχόμενο τους. Έχουν ένα μεγάλο αριθμό ξενιστών που ποικίλουν ανάλογα με τις κλιματικές συνθήκες και τα συμπτώματα που προκαλούνται. Οι νηματώδεις του γένους Meloidogyne μπορούν να προκαλέσουν σημαντική ζημιά στα κολοκυνθοειδή και εμφανίζονται οπουδήποτε καλλιεργούνται κολοκυνθοειδή. Η ζημιά είναι χαρακτηριστικά μεγαλύτερη σε ζεστές περιοχές με ηλιοφάνεια και αμμώδη εδάφη. Τα φυτά που μολύνονται από νηματώδεις μπορεί να έχουν μειωμένη ανάπτυξη, χαμηλότερη απόδοση και ποιότητα και τείνουν να μαραθούν νωρίτερα σε συνθήκες στρες.
Τα συμπτώματα που περιγράφονται παρακάτω μπορεί να είναι ενδείξεις για νηματώδεις αλλά δεν είναι διαγνωστικά καθώς μπορούν να προκληθούν και από άλλες αιτίες όπως ασθένειες, πληγές εντόμων ή ελλείψεις θρεπτικών στοιχείων. Στις μολύνσεις από κομβονηματώδεις προκαλούνται χαρακτηριστικά εξογκώματα στις ρίζες . Νανισμός, κιτρίνισμα και μη κανονική ανάπτυξη των φυτών στον αγρό, καθώς και γρήγορη εξασθένιση είναι τα βασικά συμπτώματα της μόλυνσης από νηματώδεις. Αλλοιώσεις από μολύνσεις των νηματωδών μπορούν να προκαλέσουν κόκκινο-καστανούς ως σκούρους καστανούς τραυματισμούς στις ρίζες. Το μέγεθος του παράσιτου είναι περίπου 0,5mm. Το θηλυκό δεν σχηματίζει κύστη και έχει δυο ωάρια.
Οι νηματώδεις του γένους Meloidogyne διαχειμάζουν στο έδαφος και μπορούν να επιζήσουν για 4-5 χρόνια. Το θηλυκό αναπτύσσεται μέσα στη ρίζα, ζει εκεί για αρκετούς μήνες και ωοτοκεί από δεκάδες ως μερικές χιλιάδες αυγά, τα οποία απελευθερώνονται στο έδαφος. Χαμηλές θερμοκρασίες ή ξηρό έδαφος μπορούν να επιβραδύνουν την εκκόλαψη των αυγών. Οι προνύμφες αρχίζουν πρώτα να ενδοπαρασιτούν και μετά από 4 μέρες περίπου κατευθύνονται στους ιστούς των ριζών. Η παρουσία των προνυμφών σημαίνει την έναρξη σχηματισμού τεράστιων κυττάρων, τα οποία είναι απαραίτητα στην διαδικασία θρέψης τους και υπεύθυνα για τα εξογκώματα που διαταράσσουν τον εφοδιασμό νερού και θρεπτικών στοιχείων. Τα δύο επόμενα στάδια συμβαίνουν μέσα στον φυτικό ιστό, στο εσωτερικό μέρος του συνεχώς αυξανόμενος εξογκώματος. Το τελευταίο στάδιο καταλήγει στα ενήλικα αρσενικά και θηλυκά. Μετά την γονιμοποίηση τα αρσενικά πεθαίνουν, ενώ τα θηλυκά συνεχίζουν τη ζωή τους στο αναπτυσσόμενο εξόγκωμα.
Εναλλαγή των κολοκυνθοειδών με φυτά όπως σίκαλη ή καλαμπόκι είναι ευεργετικά στην καταπολέμηση των κομβονηματωδών αλλά αυτή η πρακτική δεν αντικαθιστά την απολύμανση του εδάφους. Επιπρόσθετα, βαθύ όργωμα, αγρανάπαυση και καταστροφή των ευπαθών ξενιστών ζιζανίων μπορεί να μειώσει τα επίπεδα του πληθυσμού. Κατάλληλη άρδευση και θρέψη μειώνει την πιθανότητα στρες και μπορεί να μειώσει και την ζημιά από νηματώδη. Τα καπνιστικά νηματοκτόνα δεν είναι αποτελεσματικά ενάντια στους κομβονηματώδεις. Δεν υπάρχει κάποιο εύχρηστο νηματοκτόνο για εφαρμογή στην πεπονιά. Γι’ αυτό το λόγο οι αγροί πρέπει να ελέγχονται για κομβονηματώδεις πριν την εγκατάσταση της καλλιέργειας. Αν δεν έχουν πριν διαπιστωθεί νηματώδεις, πρέπει να παίρνονται δείγματα από το έδαφος και να στέλνονται σε διαγνωστικό εργαστήριο για αναγνώριση.
