Ιολογικές ασθένειες πυρηνόκαρπων
Περιεχόμενα
Σάρκα
Ασθένεια πολύ σοβαρή που προσβάλλει κυρίως τη δαμασκηνιά, τη βερυκκοκιά και ροδακινιά και μειώνει σοβαρά την ποιότητα και επομένως την εμπορική αξία της παραγωγής. Ακόμη μειώνει την απόδοση των δέντρων και την παραγωγική ζωή του δενδροκομείου.
Στη βερυκοκκιά οι καρποί παρουσιάζουν μικρή ή έντονη παραμόρφωση και ανομοιογενή ωρίμανση της σάρκας. Συγκεκριμένα στην επιφάνεια των καρπών παρατηρούνται ακανόνιστες υπερυψωμένες περιοχές κανονικού χρώματος και βυθισμένες θέσεις χρώματος υποκίτρινου ή υποπράσινου ή ακόμη σκοτεινού. Ενίοτε στην επιφάνεια των καρπών, σχηματίζονται νεκρωτικοί δακτύλιοι. Στην επιφάνεια των πυρήνων παρατηρούνται χαρακτηριστικές ποικιλοχρώσεις χρώματος υποκίτρινου ή καστανού και μορφής δακτυλίου ή κηλίδας. Στα φύλλα η ασθένεια εκδηλώνεται με διάχυτους πρασινοκίτρινους δακτυλίους και γραμμοειδείς χλωρωτικούς μεταχρωματισμούς.
Στη ροδακινιά οι καρποί παρουσιάζουν επιφανειακή κιτρινέρυθρη δακτυλιωτή κηλίδωση. Στα φύλλα εμφανίζονται μεκρές ακανόνιστες χλωρωτικές κηλίδες, ελαφρό κιτρίνισμα των νευρώσεων και κάποιες φορές παρατηρείται παραμόρφωση του ελάσματος.
Στη δαμασκηνιά οι καρποί εμφανίζουν ακανόνιστες βυθισμένες περιοχές που πολλές φορές έχουν σχήμα δακτυλίου και χρώμα σκοτεινό.
Η ασθένεια οφείλεται στον plum pox virus. Ο ιός προσβάλλει 15 είδη του γένους Prunus μεταξύ των οποίων τη δαμασκηνιά, ροδακινιά, βερικοκιά και διάφορα άγρια είδη, όπως το Prunus spinosa. Πηγές μολύνσεως μέσω των αφίδων αποτελούν τα εγκατεστημένα μολυσμένα καλλιεργούμενα δέντρα και τυχόν μολυσμένα αυτοφυή. Οι περισσότερες μολύνσεις με αφίδες γίνονται την άνοιξη και το φθινόπωρο. Ο κύριος τρόπος μετάδοσης της ασθένειας γίνεται με το αγενές πολλαπλασιαστικό υλικό. Ο ιός δε μεταδίδεται με το σπόρο, τη γύρη και το έδαφος. Για την ασφαλή διάγνωση της ασθένειας χρησιμοποιείται η ορροδιαγνωστική ή ορροενζυματική μέθοδος που είναι γνωστή σαν ELISA. Η διάγνωση της ασθένειας μπορεί να γίνει και με φυτά δείκτες. Για την καταπολέμησή της :
- Πρέπει να χρησιμοποιείται υγιές πολλαπλασιαστικό υλικό.
- Σε περιοχή με λίγα δέντρα επιβάλλεται η εκρίζωση και καταστροφή με φωτιά όλων των ύποπτων δέντρων.
- Καταπολέμηση των αφίδων.
- Στις περιοχές που η ασθένεια ενδημεί ο καλύτερος τρόπος αντιμετώπισής της είναι η χρησιμοποίηση ανεκτικών ποικιλιών.
Νεκρωτική δακτυλιακή κυλίδωση
Η ασθένεια προσβάλλει τα περισσότερα από τα καλλιεργούμενα πυρηνόκαρπα όπως κερασιά, βυσσινιά, ροδακινιά, βερυκοκκιά, δαμασκηνιά. Το πλέον χαρακτηριστικό σύμπτωμα της ασθένειας είναι ο σχηματισμός δακυλιωτών κηλίδων στο έλασμα των φύλλων με διάμετρο 1-5 mm που στην αρχή έχουν χρώμα ανοιχτό πράσινο μέχρι κίτρινο και σκοτεινούς δακτυλίους και αργότερα εξελίσσονται σε νεκρωτικές. Συχνά το νεκρωμένο τμήμα του ελάσματος πέφτει και προκαλείται το σύμπτωμα «διάτρηση φύλλων» που είναι περισσότερο γνωστό σαν «τρύπες από σκάγια».
Τα άνθη των προσβεβλημένων δέντρων έχουν κοντούς μίσχους ή δεν έχουν καθόλου μίσχους, ο κάλυκας κι η στεφάνη μπορεί να εμφανίσει συστροφή και παραμορφώσεις και τα πέταλα εμφανίζουν χλωρωτικούς ή νεκρωτικούς δακτύλιους. Τέτοια άνθη συνήθως δεν παράγουν καρπούς. Η ασθένεια προκαλείται από τον Prunus necrotic ringspot virus. Ο ιός μεταδίδεται με εμβολιασμό, με το σπόρο και φυσικά με το αγενές πολλαπλασιαστικό υλικό και μηχανικά (με χυμό). Η μετάδοση του ιού στα υγιή δέντρα κατά την άνοιξη γίνεται με τη μολυσμένη γύρη. Σε θερμοκρασία 28οC η ασθένεια είναι περισσότερο έντονη. Διατήρηση δενδρυλλίων σε θερμοκρασία 38οC προσβεβλημένων προκαλεί αδρανοποίηση του ιού και επομένως έχει σαν αποτέλεσμα τη θεραπεία των φυτών από την ίωση.
Ο ιός έχει ευρύ κύκλο ξενιστών και προσβάλλει διάφορα είδη Prunus, την τριανταφυλλιά, τη μηλιά, το λυκίσκο. Η διάγνωση της ίωσης γίνεται με μόλυνση φυτών δεικτών, όπως cucumis sativus, chenopodium amaranticolor, c. quinoa, Prunus serrulata, Prunus tomentosa, Cyamopsis tetragonoloba και Momordica balsamina. Επίσης με τη μέθοδο ELISA η οποία είναι ευαίσθητη και γρήγορη.
Η καταπολέμησή της γίνεται με:
- Χρησιμοποίηση υγιούς πολλαπλασιαστικού υλικού ή αντικατάσταση ασθενών δέντρων. Χρησιμοποίηση υγρών εμβολίων. Το πολλαπλασιαστικό υλικό να λαμβάνεται από μητρικά δέντρα που υφίστανται τακτικό ιολογικό έλεγχο.
- Με εκρίζωση και καταστροφή με φωτιά των ασθενών δέντρων.
- Με καταπολέμηση των ακάρεων και νηματωδών.
Μωσαϊκό ροδακινιάς
Η ασθένεια προσβάλλει τη ροδακινιά, βερυκοκκιά, δαμασκηνιά και προκαλεί εξασθένιση και μείωση της απόδοσης των δέντρων και υποβάθμιση των παραγόμενων καρπών. Η κερασιά και βυσσινιά δεν προσβάλλονται.
Τα προσβεβλημένα δέντρα παρουσιάζουν νανισμό, καθυστέρηση στην έναρξη της βλάστησης και άνθησης και βραχυγονάτωση των νέων βλαστών. Παρατηρείται ακόμη σχηματισμός ροδάκων φύλλων, μικροφυλλία και κάποιες φορές φυλλόπτωση. Το πλέον χαρακτηριστικό σύμπτωμα της ασθένειας είναι η εμφάνιση, νωρίς την άνοιξη, κίτρινου μωσαϊκού στα φύλλα το οποίο είναι συχνότερο κατά μήκος των νευρώσεων. Η ασθένεια αποδίδετια σε ιό. Μεταδίδεται με τον εμβολιασμό, το αγενές πολλαπλασιαστικό υλικό και με το άκαρι Eriophyes insidiosus. H ασθένεια δεν μεταδίδεται μηχανικά (με χυμό).
Για την καταπολέμησή της συνιστάται εκρίζωση και καταστροφή με φωτιά των ασθενών δέντρων. Χρησιμοποίηση υγιούς πολλαπλασιαστικού υλικού ιδίως στις αμόλυντες περιοχές. Χρησιμοποίηση ανθεκτικών ή ανεκτικών ποικιλιών στις περιοχές που ενδημεί η ασθένεια και καταπολέμηση του ζωϊκού φορέα.
Νανισμός δαμασκηνιάς
Προσβάλλει τη ροδακινιά, δαμασκηνιά, κερασιά, βυσσινιά και βερυκοκκιά. Χαρακτηριστικό σύμπτωμα είναι ο νανισμός των προσβεβλημένων δέντρων της δαμασκηνιάς. Τα δέντρα εμφανίζουν μικρή βλάστηση με βραχέα μεσογονάτια και μικρότερα του κανονικού, στενά δερματώδη φύλλα. H παραγωγή των ασθενών δέντρων είναι μειωμένη μέχρι 50%.
Η ίωση στη ροδακινιά προκαλεί μικρή καθυστέρηση στην έναρξη της βλάστησης την άνοιξη. Τα φύλλα είναι σκληρά, τείνουν να πάρουν θέση όρθια, έχουν κυματοειδή πειφέρεια και πολλές φορές κουλουριάζουν προς τα πάνω. Στο έλασμα των φύλλων εμφανίζεται νωρίς την άνοιξη, ποικιλόχρωση διαφόρων σχημάτων. Ακόμα παρατηρείται νανισμός των βλαστών, βραχυγονάτωση και σχηματισμός χαλαρών ροδάκων φύλλων.
Στα νεαρά φύλλα της βυσσινιάς ο ιός προκαλεί νεκρωτικές κηλίδες και «τρύπες από σκάγια» συμπτώματα που μοιάζουν με εκείνα που προκαλούνται από τον ιό PNRV. Το ίδιο με τη βυσσινιά ίσχύει και στην περίπτωση της κερασιάς. Όπως θα παρατηρήσετε στη φωτογραφία που απεικονίζει φύλλα κερασίας, τα φύλλα της αριστερής πλευράς της εικόνας δε έχουν προσβληθεί από την ασθένεια αυτή, κάτι όμως που δεν ισχύει στην περίπτωση των φύλλων κερασιάς στη δεξιά πλευρά της εικονάς που είναι προσβεβλημένα από την ασθένεια αυτή.
Η ασθένεια οφείλεται στον prune dwarf virus. O ιός PDV είναι πολυσωματιδιακός ή πολυγονιδιωματικός με τεσσάρων τύπων σωματίδια ισομετρικά μέχρι ελαφρώς βακιλλόμορφα. Η μετάδοση του ιού γίνεται με το αγενές πολλαπλασιαστικό υλικό, τον εμβολιασμό και μηχανικώς (με χυμό) στους ποώδεις ξενιστές. Στην κερασιά μεταδίδεται στα υγιή δέντρα με τη γύρη. Δεν είναι γνωστοί ζωϊκοί φορείς του ιού. Αναφέρεται μετάδοση του ιού κει με το σπόρο σε υψηλό ποσοστό σε μερικά είδη Prunus. Η διάγνωση γίνεται με μολύνσεις φυτών δεικτών. Επίσης χρησιμοποιείται η μέθοδος ELISA.
Για την καταπολέμηση εφαρμόζονται τα μέτρα 1 και 2 που συνιστώνται κατά του ιού της νεκρωτικής δακτυλιωτής κηλίδωσης των πυρηνόκαρπων.
Βοθρίωση στελέχους ροδακινιάς
Η ασθένεια αυτή προσβάλλει την ροδακινιά. Τα δέντρα κατά το τέλος του καλοκαιριού εμφανίζουν ερυθρό ή κίτρινο μεταχρωματισμό των φύλλων τα οποία και καρουλιάζουν προς τα πάνω. Επίσης παρουσιάζουν, ιδίως τα νεαρά δέντρα, νανισμό και βοθρίωση του ξύλου καθώς και φλοιό παχύτερο του κανονικού.
Η παραγωγή και χρήση υγιούς πολλαπλασιαστικού υλικού είναι μέχρι στιγμής η πιο ενδεδειγμένη λύση για την καταπολέμηση της ασθένειας.
