Πολλαπλασιασμός εσπεριδοειδών

Σήμερα, τα εσπεριδοειδή πολλαπλασιάζονται συνήθως με εμβολιασμό δηλαδή με ενοφθαλμισμό της επιθυμητής ποικιλίας σε σπορόφυτα υποκείμενα. Η μέθοδος του εγκεντρισμού με βλαστούς, εφαρμόζεται μόνο σε μερικές περιπτώσεις, όταν γίνεται επανεμβολιασμός παλαιών φυτειών για αλλαγή ποικιλίας.

Πολλά όμως είδη πολλαπλασιάζονται με φυλλοφόρα ή άφυλλα μοσχεύματα και με εναέριες καταβολάδες (κιτριά, λιμεττία, λεμονιά κ.ά.).

Η παραγωγή των εσπεριδοδενδρυλλίων γίνεται συνήθως σε υπαίθρια φυτώρια ή σε δοχεία. Τα τελευταία χρόνια η παραγωγή εσπεριδοδενδρυλλίων σε δοχεία κερδίζει συνεχώς έδαφος.

Οι σπόροι των πιο πολλών εσπεριδοειδών, που χρησιμοποιούνται για την παραγωγή υποκειμένων, χαρακτηρίζονται από ψηλό βαθμό πολυεμβρυονίας. Το ζυγωτικό σπορόφυτο είναι συνήθως αδύνατο και γι' αυτό το παραγόμενο από αυτό υποκείμενο είναι επίσης αδύνατο. Τα υπόλοιπα όμως σπορόφυτα, που προέρχονται από το νούκελλο και ονομάζονται νουκελλικά ή απογαμικά, έχουν τους ίδιους χαρακτήρες με το μητρικό φυτό. Επομένως είναι ομοιόμορφα και δίνουν καλά υποκείμενα, αν οι σπόροι προέρχονται από μητρικό φυτό με επιθυμητούς χαρακτήρες. Ένα μητρικό φυτό θεωρείται κατάλληλο για παραγωγή σπόρου, όταν είναι υγιές, απαλλαγμένο από ιώσεις και οι σπόροι του δίνουν, αφ' ενός μεν σπορόφυτα ζωηρά και ομοιόμορφα, αφ' ετέρου δε, μετά από εμβολιασμό των σποροφύτων, δέντρα με ικανοποιητική ανάπτυξη στον οπωρώνα. Τα νουκελλικά ή απογαμικά σπορόφυτα είναι ζωηρά, φέρουν αγκάθια και έχουν ορθόκλαδη βλάστηση, αλλά καθυστερούν να εισέλθουν σε καρποφορία, αν παραμείνουν ανεμβολίαστα. Τα μειονεκτήματα αυτά (αγκάθια και καθυστέρηση εισόδου σε καρποφορία) εξουδετερώνονται κάπως, αν τα σπορόφυτα εμβολιασθούν από το κορυφαίο τμήμα παλιών νουκελλικών σποροδενδρυλλίων. Τα τελευταία χρόνια η δημιουργία και η καλλιέργεια, για όλες τις καλλιεργούμενες ποικιλίες εσπεριδοειδών, νουκελικών ποικιλιών επεκτείνεται συνεχώς λόγω της αυξημένης ζωηρότητας και παραγωγικότητάς τους, καθώς και της απαλλαγής τους από ιώσεις.

Οι σπόροι των εσπεριδοειδών μάλλον στερούνται ληθάργου, αλλά χάνουν τη βλαστική τους ικανότητα, αν ξηραθούν. Γι' αυτό πρέπει να φυτεύονται αμέσως μόλις εξαχθούν απ' τους ώριμους καρπούς. Μερικά όμως είδη, όπως το τρίπτερο και τα υβρίδιά του, ωριμάζουν τους καρπούς τους κατά το Φθινόπωρο. Στην περίπτωση αυτή, αν οι σπόροι φυτευτούν και την ίδια εποχή, πρέπει να κρατηθούν σε συνθήκες υγρής ψύξεως (-1^oC έως 4^oC) τουλάχιστον τέσσερις εβδομάδες πριν από τη φύτευση.

Η καλύτερη εποχή σποράς των σπόρων είναι η άνοιξη, όταν το έδαφος έχει κάπως ζεσταθεί (θερμοκρασία πάνω από 15^oC). Η σπορά γίνεται σε γραμμές, που απέχουν 5-8 εκ., οι δε σπόροι σπέρνονται πάνω στη γραμμή σε απόσταση 2.5 εκ. Μετά τη σπορά τους πιέζονται ελαφρά μέσα στο χώμα και καλύπτονται με ένα στρώμα καθαρής ποταμίσιας άμμου σε βάθος 1.5-2εκ. Το χώμα όμως μέχρι της εμφανίσεως των σποροφύτων, πρέπει να διατηρείται υγρό.

Όταν τα σπορόφυτα αποκτήσουν ύψος 20-30εκ. μεταφυτεύονται στο φυτώριο. Η καλύτερη εποχή μεταφυτεύσεώς τους είναι η άνοιξη, όταν έχουν παρέλθει οι παγετοί. Ο εμβολιασμός των σποροφύτων γίνεται συνήθως το Φθινόπωρο.