Φλοιτρίβης ελιάς

Προσβεβλημένος βλαστός ελιάς από Φλοιοτρίβη

Προσβεβλημένοι καρποί ελιάς από Φλοιοτρίβη

Το ενήλικο του εντόμου αυτού (Phloeotribus scarabaeoides) έχει μήκος 2 - 2,5mm και γενικά χρώμα σκοτεινοκάστανο ως σχεδόν μαύρο. Το σώμα σκεπάζεται από τεφρό χνούδι και οι κεραίες, οι ταρσοί και καμιά φορά η κορυφή (πίσω μέρος) των ελύτρων είναι κοκκινωπά. Οι κεραίες είναι ελασματοειδείς και χαρακτηριστικές. Τα τελικά τρία άρθρα τους έχουν στα πλάγια από μία ελασματοειδή προέκταση. Όταν τα ελάσματα αυτά, ακουμπούν το ένα στο άλλο δημιουργούν ένα εξόγκωμα, ενώ όταν απέχουν δημιουργούν τρίαινα. Τα τελευταία αυτά 3 άρθρα έχουν και πυκνό χνούδι. Ο προθώρακας είναι στη βάση του κολπωτός δύο φορές και τα έλυτρα έχουν λεπτές γραμμώσεις.

Ο αριθμός γενεών κατ' έτος ποικίλλει με την περιοχή. Στην Ελλάδα έχει 3 γενεές το έτος. Τα ενήλικα της 1^ης γενεάς βγαίνουν τα μέσα με τέλη Απριλίου, της 2^ης τον Ιούλιο και της 3^ης τον Αύγουστο. Διαχειμάζει ως ενήλικο στα βοθρία διατροφής και στις στοές αναπαραγωγής. Αναφέρεται όμως ότι μπορεί να διαχειμάσει στις στοές και ως προνύμφη ή αυγό, από καθυστερημένες ωοτοκίες του Οκτωβρίου - Νοεμβρίο, οπότε παρουσιάζει ενίοτε και μία μερική 4η γενεά. Τα ενήλικα που διαχείμασαν δραστηριοποιούνται τον Φεβρουάριο, τρώνε και ωριμάζουν αναπαραγωγικά. Τρώνε ορύσσοντας βοθρία διατροφής στις μασχάλες κλαδίσκων 1 - 2 ετών, απ' όπου ξεκινά ένας πλάγιος κλαδίσκος. Το βοθρίο διατροφής έχει πλάτος 2 - 2,5mm, βάθος ως 5mm, διαμέτρο εισόδου λίγο μεγαλύτερη από του σώματος του εντόμου και κατεύθυνση προς τα κάτω (προς τη βάση του κλαδίσκου). Το βοθρίο διατροφής συνήθως προκαλεί ξήρανση του κλαδίσκου και συχνά πτώση του με δυνατό άνεμο ή δυνατή βροχή. Τα ώριμα θηλυκά πηγαίνουν σε κατάλληλους κλάδους για να δημιουργήσουν στοές αναπαραγωγής και να ωοτοκήσουν. Διαλέγουν γενικά καχεκτικούς ή μισόξερους κλάδους, ή σπασμένους από τον άνεμο ή άλλα αίτια, ή και φρεσκοκομμένους, που όμως έχουν λείο φλοιό και ηλικία συνήθως όχι πολλών ετών. Όταν η πυκνότητα του μητρικού πληθυσμού είναι μεγάλη, οι στοές αναπαραγωγής (μητρικές) ορύσσονται και σε μεγάλους κλάδους και σε θέσεις όπου ο φλοιός είναι αδρός. Η σύζευση γίνεται κατά την περίοδο όπου το θηλυκό περιφέρεται στο δένδρ για να βρει κατάλληλη θέση για τη μητρική στοά. Ο φλοιοτρίβης είναι είδος μονογαμικό και το αρσενικό βοηθά στη δημιουργία της μητρικής στοάς, απομακρύνοντας τα ρινίσματα του ξύλου. Το προνυμφικό στάδιο διαρκεί 45 περίπου ημέρες. Η ανεπτυγμένη προνύμφη διευρύνει την άκρη της στοάς της και δημιουργεί τον θάλαμο νύμφωσης. Το νυμφικό στάδιο διαρκεί 20 - 25 ημέρες και το ενήλικο βγαίνει ανοίγοντας με τις γνάθους του κυκλική ή σχεδόν κυκλική οπή εξόδου προς τα έξω του νυμφικού θαλάμου. Άτομα που διαχείμασαν ως αυγά ή προνύμφες, από ωοτοκίες του φθινοπώρου, συμπληρώνουν την ανάπτυξή τους και βγαίνουν ως ενήλικα τον Μάϊο - Ιούνιο, περίπου ταυτόχρονα με τα ενήλικα της 1^ης γενεάς. Τα ενήλικα της 2^ης γενεάς εμφανίζονται Ιούλιο - Αύγουστο και της 3^ης γενεάς Οκτώβριο - Νοέμβριο. Της 3^ης γενεάς ορισμένα ενήλικα διαχειμάζουν ως ανώριμα άτομα και ορισμένα ωοτοκούν τα τέλη φθινοπώρου. Η διαχείμαση γίνεται με ενήλικα της 3^ης ή αυγά και προνύμφες μιας 4^ης μερικής γενεάς, που εξελίσσονται την επόμενη άνοιξη και ενηλικιώνονται περίπου ταυτόχρονα με τα άτομα της 1ης γενεάς του νέου έτους

Τα μέτρα καταπολέμησης του φλοιοτρίβη είναι καλλιεργητικά και να εφαρμόζονται σε σχετικά μεγάλη έκταση. Συνιστάται η καταστροφή των μη παραγωγικών λόγω εξασθένησης δένδρων και των πολύ προσβεβλημένων από το έντομο αυτό. Τον χειμώνα συνίσταται η αφαίρεση με κλάδευμα των μισόξερων ή ξηρών κλάδων και κλαδίσκων και απομάκρυνσή τους από τους ελαιώνες ως τα μέσα Φεβρουαρίου, ή κάψιμό τους, ή διατήρηση για 6 τουλάχιστον μήνες σε αποθήκη με λεπτό πλέγμα που δεν επιτρέπει στα ενήλικα να βγουν ώσπου να ψοφήσουν. Η διατήρηση μισόξερων ή ξερών αναποφλοίωτων κλάδων ελιάς έξω από τα σπίτια μετά τα μέσα Φεβρουάριου, ώσπου να χρησιμοποιηθούν ως καυσόξυλα ή η χρησιμοποίησή τους για φράχτες, αποτελεί εστία πολλαπλασιασμού του φλοιοτρίβη και ζημιών στα γύρω ελαιόδενδρα. Συνίσταται επίσης, η τοποθέτηση στους ελαιώνες κλάδων - παγίδων. Απρόσβλητοι από το έντομο κλάδοι που αφαιρέθηκαν με το κλάδευμα τον χειμώνα, διατηρούνται σε σωρούς στον ελαιώνα ως τον Απρίλιο για να ωοτοκήσουν τα ενήλικα. Όταν η παρουσία ρινισμάτων στις οπές δείξει ότι τα ενήλικα περίπου συμπλήρωσαν τις στοές αναπαραγωγής και γέννησαν τα αυγά τους, τότε οι κλάδοι - παγίδες συγκεντρώνονται κάπου και καίγονται. Η χρησιμοποίηση κλάδων - παγίδων συνίσταται να γίνεται περισσότερες από μία φορές.