Άρδευση με λεκάνες

Η άρδευση με λεκάνες (κατάκλυση) αποτελεί τον πιο απλό τρόπο επιφανειακής άρδευσης. Στη μέθοδο αυτή το χωράφι χωρίζεται με χωμάτινα αναχώματα σε σχεδόν οριζόντιες λεκάνες, στις οποίες παροχετεύεται νερό, σε ένα ή περισσότερα σημεία, μέχρι να φτάσει σε βάθος ίσο με το ολικό βάθος άρδευσης, οπότε διακόπτεται η παροχή και το νερό αφήνεται να διηθηθεί. Με τη μέθοδο αυτή μπορούν να αρδευτούν πολλές καλλιέργειες και ιδιαίτερα καλλιέργειες σε πυκνή σπορά όπως είναι η μηδική, διάφορες άλλες χορτοδοτικές καλλιέργειες και το ρύζι. Η μέθοδος προσαρμόζεται καλύτερα σε εδάφη με μέτρια μέχρι μικρή διηθητικότητα. Μπορεί να εφαρμοστεί και σε πολύ διαπερατά εδάφη όμως, στην περίπτωση αυτή, οι λεκάνες πρέπει να είναι πολύ μικρές.

Οι λεκάνες συνήθως κατασκευάζονται οριζόντιες αλλά, πολλές φορές ενδείκνυται να κατασκευάζονται με μικρή κλίση προς τη διεύθυνση της ροής. Στην περίπτωση αυτή, η υψομετρική διαφορά μεταξύ των άκρων της λεκάνης δεν πρέπει να υπερβαίνει το μισό του καθαρού βάθους άρδευσης. Τα αναχώματα διαχωρισμού των λεκανών είναι είτε προσωρινά είτε μόνιμα. Τα προσωρινά αναχώματα κατασκευάζονται για μια άρδευση ή το πολύ, για μια αρδευτική περίοδο. Για την κατασκευή τους χρησιμοποιείται το διπλανό χώμα, έτσι που σχηματίζονται μικρές τάφροι δανείων χωμάτων κατά μήκος τους. Μόνιμα αναχώματα κατασκευάζονται για πολυετή χρήση και για την κατασκευή τους παίρνεται χώμα από όλη την επιφάνεια της λεκάνης.

Οι λεκάνες διακρίνονται σε ορθογωνικές και σε λεκάνες κατά τις ισοϋψείς. Σε διαπερατά εδάφη οι λεκάνες επιβάλλεται να είναι μικρές και να γεμίζουν γρήγορα με νερό. Αυτό σημαίνει πολύπλοκο και δαπανηρό σύστημα διανομής του νερού και συνεχή απασχόληση προσωπικού. Μεγάλες λεκάνες μπορούν να κατασκευαστούν όταν η επιφάνεια του αγρού είναι σχεδόν οριζόντια και το έδαφος έχει μικρή διαπερατότητα. Οι λεκάνες κατά τις ισοϋψείς σχηματίζονται με αναχώματα που ακολουθούν τις ισοϋψείς του εδάφους, σε απόσταση μεταξύ τους τέτοια που η υψομετρική διαφορά στη λεκάνη να μην υπερβαίνει το μισό του καθαρού βάθους άρδευσης και χωρίζονται μεταξύ τους με εγκάρσια αναχώματα ώστε να αποκτήσουν το επιθυμητό μέγεθος. Κατά το σχεδιασμό των λεκανών κατάκλυσης, πρέπει να λαμβάνεται μέριμνα για την απομάκρυνση του υπερβολικού νερού που μπορεί να προέλθει από υπεράρδευση ή έντονη βροχόπτωση. Έτσι, κάποιο δίκτυο επιφανειακής απομάκρυνσης του νερού πρέπει απαραίτητα να κατασκευάζεται, ιδίως σε εδάφη με χαμηλή διηθητικότητα.

Αν η μέθοδος εφαρμοστεί σωστά, μπορούν να επιτευχθούν ικανοποιητικές αρδευτικές αποδοτικότητες, με απουσία επιφανειακής απορροής, περιορισμένη βαθιά διήθηση και αποτελεσματική χρήση του νερού. Μεγάλη αποδοτικότητα μπορεί να επιτευχθεί αν ο χρόνος που χρειάζεται να κατακλυστεί όλη η λεκάνη με νερό είναι μικρότερος από το 60% του χρόνου που χρειάζεται για να διηθηθεί στο έδαφος το καθαρό βάθος άρδευσης. Η υψηλή αποδοτικότητα άρδευσης είναι απαραίτητη σε περιοχές όπου η διαθεσιμότητα νερού είναι περιορισμένη, όπου υπάρχει έντονο πρόβλημα υποστράγγισης και όπου η παρατεταμένη παραμονή του νερού στην επιφάνεια μπορεί να προκαλέσει ζημία στις καλλιέργειες. Στις περιπτώσεις αυτές, η αποδοτικότητα της άρδευσης πρέπει να πλησιάζει το 90%. Θεωρείται ακατάλληλο για δενδρώδεις καλλιέργειες γιατί δημιουργεί γύρω από το λαιμό του δέντρου, ευνοϊκές συνθήκες για την ανάπτυξη μύκητα.