Διατροφή σταβλισμένων αγελάδων

Στην χώρα μας, όπου οι διαθέσιμοι βοσκότοποι είναι περιορισμένοι και οι ΧΖ είναι σχετικά ακριβές, οι βελτιωμένες αγελάδες διατηρούνται στο στάβλο όπου τους χορηγείται το σιτηρέσιο το οποίο αποτελείται από δύο μέρη: το βασικό και το συμπληρωματικό ή μείγμα γαλακτοπαραγωγής.

Με τον κλασικό αυτό τρόπο διατροφής των αγελάδων επιδιώκεται και επιτυγχάνεται η καλύτερη προσέγγιση των αναγκών κάθε ζώου σε μια εκτροφή, παρά τις υπάρχουσες διαφορές μεταξύ των ζώων ως προς το φυσιολογικό (κυοφορία, γαλακτοπαραγωγή) ή παραγωγικό (1_η, 2_η ή 3_η φάση γαλακτικής περιόδου) στάδιο, το ύψος και την εμμονή της γαλακτοπαραγωγής. Ο κατάλληλος συνδυασμός βασικού σιτηρεσίου και μείγματος γαλακτοπαραγωγής μπορεί σε κάθε περίπτωση να εξασφαλίσει ένα ισόρροπο σιτηρέσιο που διαφυλάσσει την υγεία του ζώου και επιτρέπει την έκπτυξη του παραγωγικού του δυναμικού. Το βασικό σιτηρέσιο (ΒΣ) καταρτίζεται με τέτοιο τρόπο ώστε να καλύπτει ανάγκες συντήρησης ή ενδεχομένως και ανάγκες ενός μέρους της γαλακτοπαραγωγής (5-15 kg). Μπορεί δε να αποτελείται αποκλειστικά από ΧΖ ή να συμπληρώνεται κατά περίπτωση από ΣΖ. Οι ΧΖ όμως χορηγούνται πάντα με το βασικό σιτηρέσιο, η ΞΟ των οποίων δε μπορεί να είναι μικρότερη του 1% του ΣΒ των αγελάδων και υπό την προϋπόθεση ότι δεν είναι αλεσμένες (εξασφάλιση υφής σιτηρεσίου). Όταν οι ΧΖ είναι σχετικά ακριβότερες των ΣΖ, τότε ένα «κλασικό» βασικό σιτηρέσιο μπορεί να καλύπτει ανάγκες συντήρησης και ανάγκες 5 kg γάλακτος (Σ+5). Το σιτηρέσιο αυτό αποτελείται από την ελάχιστη αναγκαία ποσότητα ΧΖ (6-7 kg ΞΟ) και συμπληρώνεται με τις κατάλληλες και απαραίτητες ΣΖ ώστε να είναι ισόρροπο. Ένα βασικό σιτηρέσιο εξισορροπείται πάντα ως προς τα ανόργανα στοιχεία και τις βιταμίνες και συνδυάζεται με ένα επίσης ισόρροπο μείγμα γαλακτοπαραγωγής.

Το «κλασικό» αυτό βασικό σιτηρέσιο Σ+5 έχει το πλεονέκτημα ότι μπορεί να χορηγείται σε όλες ανεξαιρέτως τις αγελάδες μιας εκτροφής καθ' όλη τη διάρκεια του χρόνου, δεδομένου ότι το ελάχιστο των αναγκών των ζώων είναι Σ+5. Όταν το βασικό σιτηρέσιο καλύπτει ανάγκες Σ+Χ kg γάλακτος, όπου Χ>5, τότε το σιτηρέσιο αυτό χορηγείται για το χρονικό διάστημα κατά το οποίο οι αγελάδες έχουν γαλακτοπαραγωγή >Χ kg.ημ.^-1.

Ένα βασικό σιτηρέσιο Σ+5 καταρτίζεται με 10 kg ΞΟ και ποσοστό ινωδών ουσιών 26-27% της ΞΟ. Ο ισορροπιστής ανόργανων στοιχείων και βιταμινών αποβλέπει στην εξισορρόπηση του βασικού σιτηρεσίου, η οποία γίνεται κυρίως με τη διόρθωση των σχέσεων μεταξύ των πλαστικών στοιχείων Ca, Ρ, Μg, Νa και Κ, δεδομένου ότι τα βασικά σιτηρέσια, λόγω των ΧΖ, είναι πλούσια σε Ca, Μg και Κ και ελλειμματικά σε Ρ και Νa.

Οι ΣΖ του βασικού σιτηρεσίου και ο ισορροπιστής ανόργανων στοιχείων και βιταμινών χορηγούνται υπό μορφή ομοιογενούς μείγματος (μείγμα συντήρησης).

Το συμπληρωματικό σιτηρέσιο καταρτίζεται αποκλειστικά από ΣΖ, οι οποίες χορηγούνται υπό μορφή ομοιογενούς μείγματος (μείγμα γαλακτοπαραγωγής-ΜΓ), εξισορροπημένου ως προς τα ανόργανα στοιχεία και τις βιταμίνες και σε ποσότητα τέτοια ώστε βασικό + μείγμα γαλακτοπαραγωγής να καλύπτουν επακριβώς τις εκάστοτε ανάγκες του κάθε ζώου. Για την κατάρτιση του μείγματος γαλακτοπαραγωγής χρησιμοποιούνται οπωσδήποτε δημητριακοί καρποί και υποπροϊόντα σπορελαιουργίας, αλευροποιίας ή σακχαροποιίας.

Επειδή η ενεργειακή πυκνότητα και η περιεκτικότητα σε αζωτούχες ουσίες ενός kg ΣΖ υπερβαίνει την αντίστοιχη ενός kg γάλακτος, το μείγμα γαλακτοπαραγωγής καταρτίζεται με τέτοιο τρόπο ώστε με ένα kg μείγματος να καλύπτονται ανάγκες 2 έως 2,25 kg γάλακτος, ανάλογα με την ενεργειακή πυκνότητα των ζωοτροφών που χρησιμοποιούνται για την κατάρτιση του μείγματος αυτού. Έτσι, αν μία αγελάδα παράγει 23 kg γάλακτος ημερησίως και της χορηγείται βασικό σιτηρέσιο που καλύπτει ανάγκες συντήρησης και ανάγκες γαλακτοπαραγωγής 10 kg (Σ+10), ενώ το μείγμα γαλακτοπαραγωγής είναι τύπου 2:1 (ανάγκες 2 kg γάλακτος καλύπτονται με 1 kg μείγμα), τότε η αγελάδα αυτή, εκτός από το βασικό σιτηρέσιο, θα πάρει και (23-10):2=6,5 kg μείγματος γαλακτοπαραγωγής. Συνήθως, ένα μέρος του μείγματος γαλακτοπαραγωγής χορηγείται στις αγελάδες στο αμελκτήριο.