Ορισμοί παθολογικών καταστάσεων

Για τη μελέτη των διαφόρων νοσημάτων των ζώων είναι απαραίτητη η πλήρης κατανόηση και γνώση των παθολογικών καταστάσεων των οργάνων και συστημάτων του οργανισμού, που συνοδεύουν και χαρακτηρίζουν τα νοσήματα. Οι κυριότερες παθολογικές καταστάσεις που παρατηρούνται στο ζωικό οργανισμό είναι οι παρακάτω:

• Νόσος. Νόσος ή νόσημα ή ασθένεια ή αρρώστεια ή πάθηση είναι η διαταραχή των φυσιολογικών λειτουργιών ή η προσβολή και βλάβη ιστών του οργανισμού, που λαβαίνουν χώρα στον οργανισμό, σε ένα ή περισσότερα όργανα ή συστήματα. Τα διάφορα νοσήματα ανάλογα προς τα αίτια που τα προκαλούν διακρίνονται σε μεταβολικά, κληρονομικά ή συγγενή, μολυσματικά και τροφικά ή δηλητηριάσεις. Στα μολυσματικά νοσήματα υπάγονται και τα λοιμώδη ή μεταδοτικά, καθώς και τα παρασιτικά νοσήματα.

• Επιζωοτία. Επιζωοτία είναι η ευρεία και ταχεία εξάπλωση ενός λοιμώδους νοσήματος και προσβολή των ζώων ενός ή και περισσότερων ειδών σε μια μεγάλη περιοχή. Αντίστοιχος όρος προκειμένου για τον ανθρώπινο πληθυσμό είναι η επιδημία.

• Ενζωοτία. Ενζωοτία είναι εξάπλωση ενός λοιμώδους νοσήματος σε έναν περιορισμένο αριθμό ενός είδους ζώων σε μια ορισμένη περιοχή. Αντίστοιχος όρος στην ιατρική είναι η ενδημία.

• Μόλυνση. Μόλυνση είναι η εισβολή ή επικάθιση μικροβίων στον οργανισμό των ζώων και του ανθρώπου, δηλαδή στο δέρμα, τους βλεννογόνους και σε οποιοδήποτε όργανο και ιστό του σώματος. Ο όρος αυτός βέβαια αφορά και τα διάφορα αντικείμενα, τα εργαλεία, το νερό τις τροφές, τα σκεύη, τα έπιπλα κ.λπ., τα οποία μολύνονται από μικρόβια.

• Λοίμωξη. Λοίμωξη είναι η εγκατάσταση, ανάπτυξη και πολλαπλασιασμός των μικροβίων σε ένα ή περισσότερα όργανα ή ιστούς του οργανισμού ή και σε ολόκληρο το σώμα και από το γεγονός αυτό συμβαίνει πρόκληση νοσηρής κατάστασης.

Η λοίμωξη είναι δυνατό είτε να μην προκαλεί εμφανή συμπτώματα και να περνά απαρατήρητη, οπότε λέγεται αφανής λοίμωξη, είτε να συνοδεύεται από ελαφρά ή βαριά συμπτώματα, οπότε συνιστά λοιμώδες νόσημα ή λοιμώδη νόσο.

Τα μικρόβια που προκαλούν λοιμώξεις λέγονται λοιμογόνα ή παθογόνα και η ιδιότητά τους αυτή λοιμογόνος ή παθογόνος δύναμη.

Τα μικρόβια που εισβάλλουν και μολύνουν τον οργανισμό, αλλά δεν προκαλούν λοίμωξη λέγονται απαθογόνα ή μη λοιμογόνα. Πολλά απ' αυτά διαβιούν μέσα στο σώμα των ζώων και του ανθρώπου χωρίς να προκαλούν καμιά ανωμαλία ή βλάβη και μάλιστα ορισμένα από αυτά είναι και χρήσιμα. Είναι τα καλούμενα σαπρόφυτα.

Η λοιμογόνος δύναμη είναι χαρακτηριστική για κάθε είδος μικροβίου ως προς την ισχύ της και ακόμη για κάθε στέλεχος του ίδιου είδους μικροβίου. Η ισχύς της λοιμογόνου δύναμης είναι δυνατό να μεταβάλλεται επηρεαζόμενη από το χρόνο και τη διαδοχική δίοδο από ζώο σε ζώο και να γίνεται ασθενέστερη ή ισχυρότερη.

• Αναμόλυνση. Αναμόλυνση είναι η εκ νέου εισβολή ενός μικροβίου, από το οποίο είχε μολυνθεί και νοσήσει ο οργανισμός, αλλά έχει ήδη ιαθεί. Η αναμόλυνση γίνεται φυσικά στις περιπτώσεις που δεν έχει εγκατασταθεί ανοσία στον οργανισμό κατά την προηγηθείσα μόλυνση.

• Επιμόλυνση. Επιμόλυνση είναι η μόλυνση του οργανισμού από ένα μικρόβιο, ενώ αυτός πάσχει από μια λοίμωξη οφειλόμενη σε άλλο μικρόβιο. Αν εγκατασταθεί και η νέα λοίμωξη, θα καταστεί μικτή λοίμωξη.

• Λοιμώδες νόσημα. Λοιμώδες νόσημα (ή λοιμώδης νόσος) είναι το νόσημα που οφείλεται σε μόλυνση από μικρόβια, ο όρος όμως αυτός αναφέρεται περισσότερο σ' εκείνα τα νοσήματα που μεταδίδονται έυκολα από τα πάσχοντα ζώα σε άλλα ζώα. Ο σωστότερος γενικός όρος για κάθε νόσημα οφειλόμενο σε μόλυνση από μικρόβια είναι μολυσματικό νόσημα. Ιδιαίτερα τα νοσήματα που προκαλούνται από παράσιτα λέγονται παρασιτικά νοσήματα.

• Αφροδίσιο νόσημα. Αφροδίσιο νόσημα λέγεται κάθε λοιμώδες νόσημα που μεταδίδεται με τη συνουσία από το αρσενικό ζώο στο θηλυκό και αντίστροφα.

• Ζωοανθρωπονόσος. Ζωοανθρωπονόσος είναι το νόσημα που μεταδίδεται από τα ζώα στον άνθρωπο που έρχεται σε επαφή με αυτά ή με τα προϊόντα τους με οποιονδήποτε τρόπο. Πολλές από τις ζωονθρωπονόσους είναι επαγγελματικά νοσήματα, γιατί παρουσιάζονται σε ανθρώπους που ασχολούνται με εργασίες σχετικές με την επεξεργασία ζωοκομικών προϊόντων.

• Σηψαιμία. Σηψαιμία είναι η επέκταση της λοίμωξης μέσα στην κυκλοφορία του αίματος και μ' αυτόν τον τρόπο σ' ολόκληρο τον οργανισμό, δηλαδή τα μικρόβια πολλαπλασιάζονται μέσα στο αίμα και προκαλούν σοβαρά νοσήματα, τα οποία ονομάζονται σηψαιμικά (άνθρακας, παστερέλλωση κ.λπ.).

Η απλή παρουσία των μικροβίων μέσα στο αίμα και η μεταφορά τους στους διαφόρους ιστούς του σώματος, χωρίς αυτά να αναπτύσσονται και να πολλαπλασιάζονται λέγεται για τα βακτήρια βακτηριαιμία και για τους ιούς ιαιμία.

• Φλεγμονή. Φλεγμονή είναι το άθροισμα των αντιδράσεων των ιστών και των κυττάρων του οργανισμού, οι οποίες είναι αποτέλεσμα κάποιας τοπικής βλάβης. Ιδιαίτερα έντονη είναι αντίδραση του συνδετικού ιστού και των αγγείων. Η φλεγμονή χαρακτηρίζεται από τα εξής τέσσερα στοιχεία: υπεραιμία λόγω αγγειοδιαστολής, εξοίδηση λόγω εξίδρωσης υδαρών και έμμορφων (κυτταρικών) συστατικών του αίματος, θερμότητα λόγω των έντονων τοπικών επεξεργασιών, άλγος λόγω προσβολής των τοπικών κλάδων των αισθητήριων νεύρων και των αισθητικών απολήξεων.

Η φλεγμονή μπορεί να εντπίζεται σε κάποια χώρα του σώματος και να αφορά τους ιστούς ενός οργάνου ή να αφορά έναν ιστό ή ένα όργανο κ.λπ.(αρθρίτιδα, τενοντίτιδα, στοματίτιδα, περιτονίτιδα κ.λπ.).

• Νέκρωση. Νέκρωση είναι ο θάνατος των κυττάρων, ιστών, οργάνων ή τμημάτων γενικά του σώματος των ζώων ή του ανθρώπου, δηλαδή με άλλα λόγια είναι ο θάνατος ιστών του οργανισμού τοπικά, ενώ ο ίδιος βρίσκεται στη ζωή.

• Παράλυση. Παράλυση είναι η μείωση ή τέλεια απώλεια συσταλτικότητας και διασταλτικότητας των μυών και επομένως της ικανότητας κίνησης του ζώου. Διακρίνεται σε γενική και τοπική. Η τοπική λέγεται ημιπληγία, όταν αφορά το μισό δεξιό ή αριστερό του σώματος, παραπληγία, όταν προσβάλλει τα οπίσθια άκρα και μονοπληγία, όταν αφορά ένα μόνο μέλος ή μια χώρα του σώματος ή μια ομάδα μυών.

• Πάρεση. Πάρεση είναι η παράλυση ελαφρού βαθμού που εκδηλώνεται με ελάττωση της κινητικότητας ενός ή περισσότερων μυών.

• Καταπληξία. Καταπληξία είναι η κατάρρευση των λειτουργιών του οργανισμού λόγω σοβαρής ελλάτωσης της αιμάτωσης των ιστών σε τέτοιο βαθμό, ώστε να εμφανίζονται εκδηλώσεις υποξίας και ανοξίας. Στα ζώα προκαλείται κυρίως από βαρείς τραυματισμούς, αιμορραγίες, σηπτικές καταστάσεις, καθώς και από αλλεργικά, καρδιαγγειακά και νευρογενή αίτια.

• Κώμα. Κώμα είναι σοβαρή παθολογική κατάσταση που χαρακτηρίζεται από παρατεταμένη απώλεια της συνείδησης και κατάργηση της αισθητικότητας και της εκούσιας κινητικότητας.