Στερεοσκοπική εικόνα

Η επικάλυψη μεταξύ δυο διαδοχικών αεροφωτογραφιών της ίδιας πτήσης (ζεύγος αεροφωτογραφιών), που συνήθως είναι 60% κατά μήκος και 20-30% κατά πλάτος, δίνει την δυνατότητα στερεοσκοπικής παρατήρησης στις περιοχές που επικαλύπτονται. Η δυνατότητα αυτή οφείλεται στην ιδιότητα της όρασης να συνθέτει στερεοσκοπική εικόνα με την παρατήρηση από τους οφθαλμούς των ίδιων σημείων με διαφορετική γωνία. Η παρατήρηση λοιπόν ίδιων σημείων σε δυο συνεχόμενες αεροφωτογραφίες με διαφορετικό οφθαλμό το καθένα δημιουργεί οπτικά στερεοσκοπική εικόνα. Με κατάλληλη άσκηση λοιπόν είναι δυνατόν να επιτύχουμε με γυμνούς οφθαλμούς στερεοσκοπική παρατήρηση σε δυο διαδοχικές επικαλυπτόμενες αεροφωτογραφίες, γεγονός όμως που είναι κουραστικό.

Η στερεοσκοπική παρατήρηση των αεροφωτογραφιών υποβοηθάτε με όργανα που καλούνται στερεοσκόπια. Τα όργανα αυτά έχουν κατασκευαστεί με τρόπο ώστε πέραν από την ευκολία στερεοσκοπικής παρατήρησης, με τη βοήθεια διατήρησης σταθερής απόστασης μεταξύ των αεροφωτογραφιών και οφθαλμών, να παρέχουν δυνατότητες ακριβέστερης ανάλυσης των αεροφωτογραφιών. Τα στερεοσκόπια που χρησιμοποιούνται σήμερα είναι γενικά τριών τύπων:

• Τα στερεοσκόπια τσέπης.
• Τα κατοπτρικά στερεοσκόπια.
• Τα κατοπτρικά στερεοσκόπια ρυθμιζόμενων φακών μεγάλης μεγένθυσης.

Τα στερεοσκόπια τσέπης αποτελούνται από δυο απλούς φακούς στερεωμένους επάνω σε ένα πλαίσιο με πτυσσόμενα πόδια. Η μεγέθυνση στα στερεοσκόπια αυτά είναι σταθερή και δεν ξεπερνάει το 2 έως 3Χ. Σε μερικούς τύπους η απόσταση μεταξύ των φακών είναι δυνατόν να αυξομειωθεί, έτσι επιτυγχάνεται καλύτερη παρατήρηση, αφού μπορεί να ρυθμιστεί η απόσταση των φακών με βάση την απόσταση των οφθαλμών που είναι διαφορετική από άνθρωπο σε άνθρωπο. Το πρόβλημα στον τύπο αυτό είναι η δυνατότητα παρατήρησης μικρού πεδίου, ενώ για τη δημιουργία στερεοσκοπικής εικόνας απαιτείται αναδίπλωση της μιας εκ των δυο αεροφωτογραφίας (στερεοσκοπικό ζεύγος). Τα στερεοσκόπια του τύπου αυτού χρησιμοποιούνται κυρίως στην ύπαιθρο.

Τα κατοπτρικά στερεοσκόπια στηρίζονται σε ειδικά διαμορφωμένη βάση στα πλάγια της οποίας είναι τοποθετημένα τα κάτοπτρα, τα οποία μαζί με τους προσοφθάλμιους μεγεθυντικούς φακούς και με δυο παρεμβαλλόμενα πρίσματα αποτελούν δυο επιμέρους συμμετρικά οπτικά συστήματα στο ενιαίο σύστημα. Οι φακοί στον τύπο αυτό είναι δυνατόν να αυξομειωθούν, ενώ υπάρχει δυνατότητα μεγαλύτερης από τα προηγούμενα ρυθμιζόμενης μεγέθυνσης (6 έως 8Χ). Το όλο οπτικό σύστημα του τύπου αυτού, πέραν της μεγαλύτερης μεγένθυσης, δίνει τη δυνατότητα παρατήρησης μεγάλων περιοχών των αεροφωτογραφιών. Τα στερεοσκοπία αυτά χρησιμοποιούνται κυρίως στο εργαστήριο.

Τα στερεοσκόπια ρυθμιζόμενων φακών μεγάλης μεγένθυσης είναι βαριά και δύσκολα μεταφερόμενα όργανα, για αυτό χρησιμοποιούνται μόνο στο εργαστήριο. Αποτελούνται από ένα σύστημα κατόπτρων και ρυθμιζόμενων φακών και έχουν αυτόνομο φωτισμό, τον οποίο δεν διαθέτουν οι δυο προηγούμενοι τύποι. Επίσης παρέχουν την δυνατότητα ταυτόχρονης παρατήρησης από δυο άτομα. Στις αεροφωτογραφίες μια από τις βασικές προϋποθέσεις για τη δημιουργία στερεοσκοπικής εικόνας είναι η μεταξύ τους κατάλληλη επικάλυψη. Στη στερεοσκοπική εξέταση, οι δυο με κανονική επικάλυψη διαδοχικές αεροφωτογραφίες (κατά 60% περίπου) της αυτής φωτογραφικής σειράς ονομάζονται στερεοσκοπικό ζεύγος.

Για μια πρόχειρη εξέταση ενός στερεοσκοπικού ζεύγους, μετακινούμε με αργές κινήσεις τις αεροφωτογραφίες κάτω από το στερεοσκόπιο τσέπης για να είναι δυνατή η επίτευξη της στερεοσκοπικής εικόνας. Προκειμένου όμως για εργασία μεγαλύτερης ακρίβειας ή για φωτογραμμετρικές μετρήσεις, η τοποθέτηση των αεροφωτογραφιών γίνεται με τον ακόλουθο τρόπο:

• Παίρνουμε δυο γειτονικές αεροφωτογραφίες της ίδιας φωτογραφικής σειράς.
• Βρίσκουμε τα γεωμετρικά τους κέντρα.
• Βρίσκουμε, στερεοσκοπικά, τα συζυγή κέντρα της καθεμιάς αεροφωτογραφίας πάνω στη διπλανή της. Έτσι σε κάθε αεροφωτογραφία έχουμε δυο σημεία.
• Τοποθετούμε τις δυο αεροφωτογραφίες πάνω στο τραπέζι εργασίας σε κατάλληλη μεταξύ τους απόσταση και κατά τρόπο ώστε τα τέσσερα σημεία κέντρα τους βρίσκονται πάνω στην ίδια ευθεία.
• Θέτουμε το στερεοσκόπιο παράλληλα προς την ευθεία, πάνω στην οποία βρίσκονται τα τέσσερα παραπάνω σημεία, που είναι στην πραγματικότητα η γραμμή πτήσης του αεροπλάνου.

Εάν όλες οι παραπάνω εργασίες έγιναν καλά, θα έχουμε μια πάρα πολύ καλή στερεοσκοπική εικόνα. Στη θέση αυτή στερεώνουμε τις αεροφωτογραφίες, οι οποίες, έτσι, είναι έτοιμες για τη στερεοσκοπική εξέταση τους. Εφόσον η περιοχή παρουσιάζει υψηλό ανάγλυφο διαπιστώνεται εύκολα μια κατακόρυφη διόγκωση, η οποία όπως έχει προαναφερθεί οφείλεται στην επιμήκυνση των κατακόρυφων αποστάσεων σε σχέση με τις οριζόντιες. Η διόγκωση αυτή βοηθάει πολύ την παρατήρηση σε περιοχές χαμηλού ανάγλυφου, ενώ δημιουργεί προβλήματα σε περιοχές υψηλού και οξύληκτου ανάγλυφου.