Ασθένεια πατάτας Βερτισιλλίωση
Η βερτισιλλίωση είναι µία αρκετά σοβαρή ασθένεια που προκαλεί µεγάλες ζηµιές στη χώρα µας. Η προσβολή γίνεται στους αγγειώδεις ιστούς του ξύλου του φυτού, συνέπεια των οποίων εµφανίζεται µαρασµός σε βλαστούς ή σε ολόκληρο φυτό που καταλήγει στην αποξήρανση του/τους.
Τα συµπτώµατα που προκαλεί η ασθένεια είναι τα τυπικά συµπτώµατα των αδροµυκώσεων και εµφανίζονται όταν τα φυτά είναι πλήρως ανεπτυγµένα. Στα φύλλα παρατηρούνται ακανόνιστες χλωρώσεις που αρχίζουν από τα κατώτερα φύλλα, τα οποία σταδιακά αποκτούν καστανό χρώµα, µαραίνονται και τέλος αποξηραίνονται. Όταν ο καιρός είναι ζεστός, τότε µαραίνονται και οι κορυφές των φυτών. Αρχικά κιτρινίζει το ακραίο φυλλάριο του σύνθετου φύλλου από την κορυφή σχηµατίζοντας η κιτρινισµένη επιφάνεια ένα λατινικό V. Το κιτρίνισµα προχωρά σταδιακά προς τα νεότερα φύλλα. Στην περίοδο της άνθησης, µπορεί να εµφανιστεί απότοµος µαρασµός των φύλλων. Στα ασθενή φυτά παρατηρείται καρούλιασµα των φυλλαρίων που µπορεί να δηµιουργήσει την υπόνοια προσβολής της από τον ιό του καρουλιάσµατος των φύλλων. Υπάρχει όµως µία σηµαντική διαφορά: στον ιό του καρουλιάσµατος τα συµπτώµατα εµφανίζονται στα κατώτερα φύλλα της πατάτας ενώ αυτό δεν συµβαίνει στην προσβολή της από τη βερτισιλλίωση. Στους βλαστούς, παρατηρείται µορφή ηµιπληγίας. Προσβάλλεται δηλαδή το ένα µέρος του φυτού, ενώ το άλλο δεν επηρεάζεται. Σε εγκάρσια ή επιµήκη τοµή του βλαστού παρατηρείται κιτρινοκάστανος ή ερυθροκάστανος µεταχρωµατισµός των αγγείων του ξύλου, ο οποίος διακρίνεται κατά µήκος του στελέχους καθώς εισέρχεται επίσης στο εσωτερικό των σχηµατισµένων κονδύλων. Οι κόνδυλοι σε εγκάρσια τοµή εµφανίζουν κιτρινοκάστανο ή ερυθροκάστανο µεταχρωµατισµό όπως στους βλαστούς, στο δακτύλιο των αγγείων, όχι όµως πάντα καθώς οι προσβεβληµένοι κόνδυλοι µπορεί να µην παρουσιάσουν το σύµπτωµα αυτό.
Από του δύο μύκητες που είναι υπεύθυνοι για την ασθένεια ο Verticillium dahliae Kleb και ο Verticillium albo-atrum Reinke and Berth. Στη χώρα µας, λόγω των επικρατούντων υψηλών, µέσων, ηµερήσιων θερµοκρασιών, ο πρώτος από αυτούς απαντάται συχνά ενώ ο δεύτερος σπάνια. Μορφολογικά διακρίνονται από τα µικροσκληρώτια (microsclerotia) που σχηµατίζει ο πρώτος σε αντίθεση µε το σκούρο διατηρητικό µυκήλιο που σχηµατίζει ο δεύτερος. Οι πρωτογενείς µολύνσεις γίνονται από το µόλυσµα του εδάφους, που βρίσκεται κυρίως στο επιφανειακό στρώµα (30cm) του εδάφους, ενώ οι µεταγενέστερες µολύνσεις συνήθως προέρχονται από τα προσβεβληµένα γειτονικά φυτά. Άλλη πηγή µόλυνσης αποτελούν οι µολυσµένοι κόνδυλοι που χρησιµοποιούνται σαν σπορος. Ακόµη έχει αποδεχτεί ότι και υγιείς κόνδυλοι είναι πιθανό να φέρουν πάνω στην επιφάνειά τους τα σπόρια του µύκητα και η πηγή αυτή θεωρείται η σπουδαιότερη για τη διάδοση της νόσου. Τα παράσιτα µολύνουν τα φυτά µέσω του ριζικού συστήµατος των φυτών καιεγκαθίστανται στα αγγεία του ξύλου όπου πολλαπλασιάζονται και µεταφέρονται σεολόκληρο το φυτό. Αναφέρεται βέβαια, ότι η µόλυνση µπορεί να γίνει και µέσω των φύλλων και κατόπιν στους βλαστούς των φυτών. Μετά την είσοδό του στις ρίζες ο μύκητας προχωρά και εγκαθίστανται στα αγγεία του ξύλου. Τα κονίδια µεταφέρονται στο υπέργειο τµήµα µε το ανοδικό ρεύµα νερού και θρεπτικών στοιχείων που απορροφάταιαπό τις ρίζες. Είναι δυνατόν να µολύνουν µεµονωµένουος βλαστούς του φυτού. Ο µύκητας Verticillium dahliae ευνοείται από θερµοκρασίες, γύρω στους 25-30oC ενώ ο V. albo-atrum από θερµοκρασίες γύρω στους 20oC. Οι εν λόγω µύκητες έχουν την ικανότητα να εγκαθίστανται και να αναπαράγονται στο ριζικό σύστηµα ορισµένων φυτών, µεταξύ των οποίων και τα σιτηρά, χωρίς την εκδήλωση συµπτωµάτων και ζηµιών. Η δυνατότητα αυτή σε συνδυασµό µε το σχηµατισµό ανθεκτικών µικροσκληρωτίων επιτρέπει στο µύκητα να ζει πολλά χρόνια µετά την καταστροφή των υπολειµµάτων των ξενιστών.
Η βερτισιλλίωση προτιµά υγρά και αλκαλικά εδάφη και περιορίζεται όταν το pH κυµαίνεται µεταξύ 4,0 και 5,0. Η άρδευση µε κατάκλυση πρέπει να αποφεύγεται διότι αυξάνει τις πιθανότητες µόλυνσης σε αντίθεση µε τον καταιονισµό. Η ισορροπηµένη λίπανση Ν:Ρ:Κ ευνοεί την καλή ανάπτυξη των φυτών και δυσχεραίνει την προσβολή από τους εν λόγω µύκητες, ενώ η ύπαρξη των νηµατωδών στο έδαφος αυξάνει τις προσβολές.
Για την αντιμετώπιση της ασθένειας αυτής προβαίνουμε στις παρακάτω ενέργειες:
- Χρησιµοποίηση υγιούς σπόρου.
- Χρησιµοποίηση ανθεκτικών ποικιλιών.
- Αμειψισπορά διάρκειας τεσσάρων ετών τουλάχιστον µε κατάλληλες καλλιέργειες (µηδική, αραβόσιτος, χειµερινά σιτηρά).
- Εφαρµογή ισορροπηµένης λίπανσης Ν:Ρ:Κ.
- Αποφυγή υπερβολικών αζωτούχων λιπασµάτων.
