Μίσχανθος

Οικονομική σημασία Μίσχανθου

Ο μίσχανθος απαντάται σε πολλά μέρη του κόσμου και στην Ευρώπη, ως φυτό καλλωπιστικό. Τα τελευταία χρόνια δοκιμάζεται για την παραγωγή ενέργειας και κατασκευαστικών υλικών.

Χρησιμότητα - Τεχνολογική σημασία Μίσχανθου

Ο μίσχανθος καλλιεργείται για τη βιομάζα του, που μπορεί να χρησιμοποιηθεί για καύση με σκοπό την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας ή θερμότητας. Η βιομάζα χρησιμοποιείται ακόμη για την παραγωγή κατασκευαστικών υλικών.

Περιγραφή του φυτού του Μίσχανθου

Ο μίσχανθος είναι φυτό πολυετές, πολλαπλασιάζεται κυρίως με ριζώματα και ανήκει στην οικογένεια των αγροστωδών. Το ριζικό σύστημα είναι πλούσιο, άριστα δικτυωμένο στο έδαφος και φτάνει σε βάθος μεγαλύτερο του ενός μέτρου. Τα στελέχη του έχουν υψηλή περιεκτικότητα σε λιγνίνη, είναι όρθιας ανάπτυξης και δεν διακλαδίζονται. Έχουν διάμετρο περίπου 10 χιλιοστά και φτάνουν σε ύψος μέχρι 2 μέτρα τον πρώτο χρόνο και μέχρι 4 μέτρα, το δεύτερο χρόνο της καλλιέργειας. Τα φύλλα είναι συνήθως λογχοειδή. Τα άνθη σχηματίζουν πυκνές βοτρυώδεις ταξιανθίες.

Βιολογικός κύκλος Μίσχανθου

Όπως έχει ήδη αναφερθεί, ο μίσχανθος είναι φυτό πολυετές, με διάρκεια ζωής μεγαλύτερη από 15 χρόνια. Υψηλές αποδόσεις αρχίζει να δίνει από τον τρίτο χρόνο της ζωής του.

Προσαρμοστικότητα - Περιβαλλοντικές απαιτήσεις Μίσχανθου

Ο μίσχανθος κατάγεται από περιοχές της νοτιανατολικής Ασίας. Στην Ευρώπη πρωτοκαλλιεργήθηκε ως καλλωπιστικό φυτό. Η προσαρμοστικότητα του είναι ευρεία και αξιοσημείωτη.

Κλίμα Ο παράγοντας θερμοκρασία κατά τη διάρκεια της περιόδου ανάπτυξης είναι εκείνος που παίζει τον πιο σημαντικό ρόλο στις αποδόσεις του μίσχανθου. Είναι φυτό των θερμών κλιμάτων και γι' αυτό είναι πιο παραγωγικός σε περιοχές υψηλών θερμοκρασιών και μικρών φωτοπεριόδων. Αν και το φυτό προτιμά θερμά κλίματα , εντούτοις μπορεί να αναπτυχθεί με πολύ καλά αποτελέσματα σ' ολόκληρη την Ευρώπη. Παρά το γεγονός ότι τα άριστα επίπεδα θερμοκρασιών για την ανάπτυξη του μίσχανθου δεν έχουν ακόμη προσδιορισθεί, φαίνεται ότι εκείνα που ισχύουν για τον αραβόσιτο είναι τα πιο κατάλληλα και για το μίσχανθο. Ο μίσχανθος έχει εγκλιματιστεί σε περιοχές της γης που έχουν μεγάλες διακυμάνσεις θερμοκρασίας μεταξύ καλοκαιριού και χειμώνα. Η προσαρμοστικότητα αυτή έχει οδηγήσει το φυτό στην ανάπτυξη χαρακτηριστικών που το κάνουν ανθεκτικό σε χαμηλές θερμοκρασίες. Σε θερμοκρασίες χαμηλότερες από -5⁰C, οι νεαροί βλαστοί και τα φύλλα καταστρέφονται, τα ριζώματα όμως του φυτού αντέχουν και σε θερμοκρασίες -40⁰C (Καναδάς). Οι πρώτοι παγετοί του φθινοπώρου ή του χειμώνα πιστεύεται ότι σηματοδοτούν το τέλος της περιόδου ανάπτυξης του μίσχανθου, όπως περίπου συμβαίνει και στον αραβόσιτο. Είναι ακριβώς η περίοδος κατά την οποία αρχίζει η γήρανση του υπέργειου μέρους του φυτού, τα θρεπτικά συστατικά μεταναστεύουν στα ριζώματα και το φυτό αρχίζει να ξεραίνεται. Οι άνεμοι τέλος, φαίνεται να παίζουν σημαντικό ρόλο στην επιτυχία της καλλιέργειας του μίσχανθου. Ισχυροί άνεμοι, πριν από τον πλήρη σχηματισμό των στελεχών, οδηγούν σε πλάγιασμα του φυτού ή καταστροφή των φύλλων.

Έδαφος Ο μίσχανθος δεν είναι φυτό απαιτητικό σε έδαφος, γεγονός που αποδεικνύεται από την ικανότητα του να αναπτύσσεται σε πολλούς τύπους εδαφών. Στη Δανία π.χ. καλύτερα εδάφη για την καλλιέργεια του μίσχανθου θεωρήθηκαν τα αμμώδη και αμμοπηλώδη, με περιεκτικότητα σε άργιλο μεγαλύτερη από 10%. Η επιτυχία της καλλιέργειας σε αμμώδη και χαλικώδη εδάφη εξαρτάται κυρίως από το ύψος των βροχοπτώσεων. Υψηλές αποδόσεις λαμβάνονται επίσης σε εδάφη που στραγγίζουν καλά, πλούσια σε οργανική ουσία. Εδάφη με περιεκτικότητα σε άργιλο μεγαλύτερη από 25%, που δεν αερίζονται καλά, θεωρούνται ακατάλληλα για το μίσχανθο. Ακατάλληλα είναι επίσης τα υγρά εδάφη στα οποία βρίσκεται ψηλά ο υδατικός ορίζοντας.

Τεχνική καλλιέργειας Μίσχανθου

Προετοιμασία του αγρού Για την πρώτη εγκατάσταση του φυτού, που γίνεται τον Απρίλιο ή το Μάιο, η επιφάνεια του εδάφους πρέπει να έχει προετοιμασθεί με επιμέλεια. Αυτό επιτυγχάνεται με το κατάλληλο όργωμα και σβάρνισμα, που προηγείται της φύτευσης.

Φύτευση Ο μίσχανθος είναι φυτό που πολλαπλασιάζεται με σπόρο, παραφυάδες και ριζώματα. Πολλαπλασιάζεται ακόμη με μικροπολλαπλασιασμό και ιστοκαλλιέργεια. Κύρια μέθοδος πολλαπλασιαμού είναι η μέθοδος των ριζωμάτων τα οποία πρέπει να λαμβάνονται το Νοέμβριο από φυτά ηλικίας 2-3 ετών. Τα ριζώματα τεμαχίζονται έτσι ώστε καθένα να έχει μήκος 8-10 εκατοστά και αποθηκεύονται σε θερμοκρασίες -1⁰C έως 1⁰C. Τα τεμαχισμένα ριζώματα φυτεύονται σε βάθος 3-6 εκατοστών και σε αριθμό 1.000-2.000 ανά στρέμμα. Η φύτευση γίνεται, όταν η θερμοκρασία του εδάφους είναι μεγαλύτερη από 10⁰C, δηλαδή από τις αρχές Απριλίου και μετά. Οι πιο σημαντικοί παράγοντες που καθορίζουν την εποχή φύτευσης είναι η υγρασία του εδάφους, η κατάσταση της σποροκλίνης και η αποφυγή καταστροφής των φυτών από παγετούς. Η εγκατάσταση της φυτείας μπορεί να γίνει και με μεταφύτευση φυτών που έχουν αναπτυχθεί σε φυτώριο. Στην περίπτωση αυτή, τα φυτά μεταφυτεύονται πρέπει να έχουν ύψος 30-35 εκατοστά, ένα τουλάχιστον βλαστό και ισχυρά αναπτυγμένο ριζικό σύστημα. Για τη φύτευση των ριζωμάτων έχουν χρησιμοποιηθεί με επιτυχία οι μηχανές φύτευσης της πατάτας, ενώ όταν μεταφυτεύονται νεαρά φυτά μίσχανθου οι μεταφυτευτικές μηχανές δασικών φυτών και κηπευτικών καλλιεργειών έχουν δείξει πολύ καλά αποτελέσματα. Οι αποστάσεις φύτευσης που έχουν δοκιμασθεί είναι 0,8-1,0 μέτρο μεταξύ των γραμμών και 0,7-1,0 μέτρα μεταξύ των φυτών πάνω στη γραμμή. Δοκιμές με 1,2, ή 3 φυτά στο τετραγωνικό μέτρο, έδειξαν ότι μεγαλύτερη πυκνότητα φυτών είχε σαν αποτέλεσμα μεγαλύτερη παραγωγή ξηρής ουσίας. Στη φύτευση του μίσχανθου έχει δοκιμασθεί επίσης και το σύστημα των διπλών γραμμών. Στην περίπτωση αυτή η απόσταση μεταξύ των 2 γραμμών κάθε ζευγαριού είναι 0,75 μέτρα και μεταξύ 2 διαδοχικών ζευγαριών 1,75 μέτρα, με αποτέλεσμα 0,8-1,0 φυτά ανά τετραγωνικό μέτρο ή 800-1.000 φυτά στο στρέμμα.

Καταπολέμηση ζιζανίων Η καταπολέμηση των ζιζανίων αποτελεί σημαντικό παράγοντα για την επιτυχία της καλλιέργειας, ιδιαίτερα κατά το χρόνο της εγκατάστασης και τα 2 πρώτα χρόνια της ζωής του φυτού. Επειδή ο μίσχανθος είναι φυτό πολυετές, η εγκατάστασή του σε έδαφος τελείως καθαρό από ζιζάνια είναι σημαντική, γιατί αν εγκατασταθεί σε χωράφι με ζιζάνια, η καταπολέμησή τους αργότερα είναι δύσκολη. Τα τελευταία χρόνια, ορισμένα ζιζανιοκτόνα έχουν χρησιμοποιηθεί με επιτυχία στην καλλιέργεια του μίσχανθου, όπως οι ατραζίνες, οι σουλφονικές ουρίες κ.α.

Λίπανση Η προσθήκη αζώτου, φωσφόρου και καλίου, σε μικρές πάντως ποσότητες, θεωρείται ότι είναι απαραίτητη για τη λήψη υψηλών αποδόσεων από μια καλλιέργεια μίσχανθου. Οι αναγκαίες ποσότητες ανόργανων λιπασμάτων για υψηλές αποδόσεις και τη διατήρηση της ισορροπίας του εδάφους σε θρεπτικά συστατικά, φαίνεται ότι είναι 5 κιλά N, 2 κιλά P2O5 και 10 κιλά K2O. Καλύτερος χρόνος για την εφαρμογή των λιπασμάτων είναι η άνοιξη, πριν αρχίσει η καινούργια περίοδος ανάπτυξης. Τα συνηθισμένα μηχανικά μέσα εφαρμογής υγρών ή στερεών (κοκκώδη) λιπασμάτων, είναι κατάλληλα και για το μίσχανθο.

Άρδευση Το νερό θεωρείται στοιχείο-κλειδί στις αποδόσεις του μίσχανθου. Η άρδευση αποτελεί ρυθμιστικό παράγοντα για την επίτευξη μεγάλων αποδόσεων. Εντούτοις, ακόμη και με χαμηλά επίπεδα άρδευσης η παραγωγή βιομάζας είναι σημαντική. Η άρδευση είναι απαραίτητη, για να εξασφαλισθεί επιτυχής εγκατάσταση και ανάπτυξη του φυτού κατά τον πρώτο χρόνο της καλλιέργειας.

Συγκομιδή Η συγκομιδή του μίσχανθου πραγματοποιείται το Φεβρουάριο-Μάρτιο. Στις νότιες, θερμές περιοχές, η συγκομιδή μπορεί να γίνει το Νοέμβριο. Την εποχή αυτή λαμβάνονται από το φυτό τα μεγαλύτερα ποσοστά ξηρής ουσίας. Οι μηχανές συγκομιδής πρέπει να χρησιμοποιούνται με προσοχή ώστε να περιορίζεται η συμπίεση και η καταστροφή των ριζωμάτων. Τα τελευταία χρόνια δοκιμάζονται διάφορες μηχανές συγκομιδής, με στόχο να επιλεγεί ο πιο κατάλληλος τύπος. Οι αποδόσεις του μίσχανθου κυμαίνονται σημαντικά, ανάλογα με την περιοχή καλλιέργειας και το κλίμα, με τις καλύτερες να σημειώνονται στη νότια Ευρώπη, όταν το νερό δεν αποτελεί περιοριστικό παράγοντα. Έτσι, αναφέρονται αποδόσεις μεγαλύτερες από 2,5 τόνους ξηρής ουσίας στο στρέμμα στην Πορτογαλία, την Ελλάδα και την Ιταλία, κατά τον τρίτο χρόνο της καλλιέργειας, με συνθήκες άρδευσης. Σε περιοχές όπως η Ιρλανδία, το Ηνωμένο Βασίλειο και η βόρεια Γερμανία οι αποδόσεις είναι μικρότερες. Ο μίσχανθος μπορεί να συγκομισθεί με τη μορφή ψιλοτεμαχισμένου υλικού, μπάλας, δεματιών ή συσσωματωμάτων, ανάλογα με τη μηχανή συγκομιδής που θα χρησιμοποιηθεί και την εφαρμογή πρόσθετης κατεργασίας στο υλικό που θα συγκομισθεί.

Αποθήκευση Ο πιο σημαντικός παράγοντας για την αποθήκευση της βιομάζας του μίσχανθου είναι η υγρασία. Προκαταρτικές εργασίες αναφέρουν ότι τα μεγάλα δεμάτια του μίσχανθου μπορούν να αποθηκεύονται με περιεκτικότητα σε υγρασία 25%. Εάν όμως οι μπάλες είναι πολύ συμπαγείς, η περιεκτικότητα σε υγρασία πρέπει να είναι μικρότερη από 18%. Η αποθήκευση μπορεί να γίνει μέσα στην ίδια τη φυτεία ή σε κάποιο άλλο σημείο του αγροκτήματος ή στην μονάδα παραγωγής ενέργειας. Ανάλογα με τη μέθοδο συγκομιδής, η βιομάζα μπορεί να αποθηκευθεί σε μορφή ψιλοτεμαχισμένου υλικού διαφόρων διαστάσεων, μπάλας, δεματιού ή συσσωματώματος. Τα δεμάτια συνήθως αποθηκεύονται σε απλές εξωτερικές εγκαταστάσεις, που είτε σκεπάζονται με αδιάβροχο πλαστικό, είτε όχι. Όταν το υλικό είναι ψιλοτεμαχισμένο και συμπιεσμένο ή είναι σε μπάλες, αποθηκεύεται καλύτερα κάτω από μόνιμα στέγαστρα, μπορεί όμως να αποθηκευθεί και στο ύπαιθρο. Η βιομάζα του μίσχανθου σπάνια αποθηκεύεται σε σίλο.

Εχθροί και Ασθένειες Μίσχανθου

Στις περιοχές καταγωγής του ο μίσχανθος προσβάλλεται από διάφορες ασθένειες, δεν έχει όμως ακόμα σημειωθεί το ίδιο στις περιοχές στις οποίες έχει μεταφερθεί τα τελευταία χρόνια η καλλιέργεια του. Ο μίσχανθος δείχνει προς το παρόν μια αξιοσημείωτη αντοχή στις ασθένειες, είναι όμως βέβαιο ότι, όσο η καλλιέργεια του εξαπλώνεται στην Ευρώπη και τις Μεσογειακές χώρες, θα βρεθεί αντιμέτωπος με ασθένειες που από χρόνια είναι συνηθισμένες στις περιοχές αυτές. Οι ασθένειες που προσβάλλουν το μίσχανθο είναι κυρίως μυκητολογικές, όπως οι σκωριάσεις.

Σχετικές σελίδες

• Οικονομική σημασία Μίσχανθου
• Χρησιμότητα - Τεχνολογική σημασία του Μίσχανθου
• Περιγραφή του φυτού του Μίσχανθου
• Βιολογικός κύκλος Μίσχανθου
• Προσαρμοστικότητα - Περιβαλλοντικές απαιτήσεις του Μίσχανθου
• Τεχνική καλλιέργειας του Μίσχανθου
• Εχθροί και Ασθένειες του Μίσχανθου