Τεχνική σπερματέγχυση σε χοιροτροφική εκμετάλλευση

Τεχνητή Σπερματέγχυση (Τ.Σ.) είναι διαδικασία συλλογής, διαχείρισης (ποιοτικής και ποσοτικής εκτίμησης-αραίωσης-συντήρησης) και εναπόθεσης του σπέρματος στο θηλυκό γεννητικό σύστημα με τεχνητά μέσα.

Η εφαρμογή της Τ.Σ. σε μια χοιροτροφική εκμετάλλευση μπορεί να έχει τρεις μορφές:

• Αγορά σπέρματος
• Αγορά σπέρματος μαζί με υπηρεσίες σπερματεγχύτη
• Εγκατάσταση εργαστηρίου Τ.Σ. στην εκμετάλλευση

Η αγορά σπέρματος θεωρείται συμφέρουσα όταν το κόστος αγοράς είναι μικρότερο από το κόστος διατήρησης κάπρων. Με δεδομένο ότι η αναλογία κάπρων και χοιρομητέρων στην περίπτωση της φυσικής οχείας υπολογίζεται στο 1:20, το κόστος του κάπρου επιμερίζεται κατά το μέγιστο στην γονιμοποίηση 20 χοιρομητέρων.

Η αγορά σπέρματος μαζί με υπηρεσίες σπερματεγχύτη είναι ασύμφορη συγκρινόμενη με την αγορά μόνο σπέρματος και είναι δύσκολο να παρασχεθεί σε τιμές συμφερότερες από το κόστος διατήρησης κάπρων. Έχει όμως εφαρμογή σε περιπτώσεις πολύ μικρών οικογενειακών εκτροφών όπου η διατήρηση κάπρου θεωρείται εντελώς ασύμφορη.

Η εγκατάσταση εργαστηρίου Τ.Σ. καλείται και αυτή να υποκαταστήσει τη γονιμοποίηση των χοιρομητέρων από φυσική οχεία, με τη χρήση μικρού αριθμού επιλεγμένων κάπρων και αραίωση του σπέρματος που συλλέγεται από αυτούς μέσα στο χοιροστάσιο. Η χρήση λιγότερων κάπρων οδηγεί άμεσα σε εξοικονόμηση πόρων, στην περίπτωση αυτή όμως καλούμαστε να αντιπαρέλθουμε το κόστος εγκατάστασης του εργαστηρίου και της χρήσης των αναλωσίμων.

Το οικονομικό όφελος από την Τ.Σ. σε μια εκτροφή είναι το σημαντικότερο αλλά όχι το μόνο όφελος που αποκομίζουμε από την εφαρμογή της. Σημαντικότατο όφελος έγκειται και στη μη επαφή κάπρου και χοίρου, καθώς απαλλάσσεται η μονάδα από τα αναπαραγωγικώς διαδιδόμενα νοσήματα και μολύνσεις. Η εξάπλωση ασθενειών που μεταδίδονται με την επαφή του αρσενικού με το θηλυκό είναι αναπόφευκτη όταν εφαρμόζεται σύστημα φυσικής οχείας. Αυτό σημαίνει ότι μια μόλυνση ενός θηλυκού ζώου, θα προσβάλλει και το αρσενικό και από εκεί και όλο τον πληθυσμό. Με την Τ.Σ. ο κίνδυνος αυτός είναι μηδαμινός. Το σπέρμα προέρχεται από κάπρους στους οποίους ασκούνται όλοι οι προληπτικοί έλεγχοι και θεραπείες, ενώ μπορεί να συνοδεύονται και από κτηνιατρικές γνωματεύσεις για την πλήρη απουσία κάποιων παθογόνων από τον πληθυσμό των κάπρων, που, σημειωτέον, δεν έρχονται σε επαφή με θηλυκά σε όλη τη διάρκεια της ζωής τους. Επιπλέον, η τυχούσα ύπαρξη μικροβίων στο σπέρμα, με την αραίωση περιορίζεται κατά 5–20 φορές. Συγχρόνως, η προσθήκη αντιβιοτικών στο σπέρμα μέσω του αραιωτικού αποτρέπει τον πολλαπλασιασμό των μικροβίων και αδρανοποιεί πολλά από αυτά. Έτσι, μπορούμε να πούμε πως διάδοση ασθενειών μέσω της Τ.Σ. έχει διαπιστωθεί μόνο για τις Aujeszky και PRRS και ειδικά για την δεύτερη, μόνο όταν ο ιός υπάρχει στο αίμα των κάπρων (πρώτες 3-4 εβδομάδες από τη μόλυνση του πληθυσμού). Βέβαια, με την Τ.Σ. παρακάμπτεται κατά την έγχυση η κολπική και τραχηλική βλέννα, που αποτελούν αμυντικό μηχανισμό της χοιρομητέρας κατά των μολύνσεων. Σε περίπτωση δηλαδή, που διεισδύσει κάποιο μικρόβιο μέσω του σπέρματος, η μόλυνση της χοιρομητέρας είναι πολύ πιθανή. Αυτό, αποφεύγεται εν μέρει, με τη λεπτομερή μικροσκοπική εξέταση του σπέρματος πριν την σπερματέγχυση (κάτι που είναι εντελώς αδύνατο με τη φυσική οχεία), καθώς σοβαρές μολύνσεις στο σπέρμα επηρεάζουν τη ζωτικότητά του, αφού οι τυχόντες μικροοργανισμοί δρουν ανταγωνιστικά με τα σπερματοζωάρια στην κατανάλωση των θρεπτικών ουσιών του αραιωτικού. Γι αυτό, σπέρμα που παρουσιάζει αδικαιολόγητα χαμηλή ζωτικότητα πρέπει να μη χρησιμοποιείται (μαζί με τα υπόλοιπα της ίδιας παρτίδας) και να ελέγχεται αμέσως η προέλευσή του.

Ένα ακόμη πλεονέκτημα είναι ότι δίνεται η δυνατότητα για γονιμοποίηση νεαρών χοιρομητέρων από μεγαλόσωμους κάπρους και αντίστροφα. Ζώα υψηλής γενετικής αξίας χρησιμοποιούνται εντατικά, και η γενετική βελτίωση στον πληθυσμό προάγεται με πολύ πιο ταχείς ρυθμούς (έως και 80 οχείες από έναν βελτιωτή κάπρο το μήνα με την αναλογία κάπρων προς χοιρομητέρες να μπορεί να φθάσει και το 1 προς 200). Σε περιπτώσεις μάλιστα, που το σπέρμα προέρχεται από Κέντρα Τ.Σ., οι σπερματοδότες κάπροι είναι ζώα υψηλής γενετικής αξίας που μια εμπορική μονάδα θα ήταν ασύμφορο να εκτρέφει. Επιπλέον, με δεδομένο ότι η πλειοψηφία των τοκετοομάδων προέρχεται από τέτοια ζώα, καταλήγουμε σε έναν πληθυσμό παχυνόμενων χοιριδίων με άριστα κρεοπαραγωγικά χαρακτηριστικά και μοναδική ομοιογένεια, που σε άλλη περίπτωση είναι αδύνατο να επιτευχθεί. Τέλος, ανοίγεται ένας μεγάλος ορίζοντας διαχειριστικών δυνατοτήτων για τον εκτροφέα καθιστώντας τον, πολύ πιο ευέλικτο ως επιχειρηματία. Συγκεκριμένα, ο πατρογονικός έλεγχος γίνεται πιο εύκολος, με αποτέλεσμα τη διευκόλυνση στη διατήρηση αρχείων για τον έλεγχο του πληθυσμού. Κέρδος προκύπτει και στα εργατικά από τη διευκόλυνση λόγω ομαδοποιήσεων μεγάλου αριθμού χοιρομητέρων κατά τον απογαλακτισμό, οχεία και τοκετό. Ακόμη η εργασία γίνεται ελκυστικότερη λόγω ουσιωδέστερης συμμετοχής του εφαρμοστή και της εργαστηριακής φύσης της απασχόλησης.