Τύποι εκτροφής βοοειδών
Εκτροφές βοοειδών των ορεινών περιοχών
Στις περιοχές αυτές εκτρέφεται περίπου το 10% του πληθυσμού των αρμεγόμενων αγελάδων και παράγουν το 6% της ολικής ποσότητας του αγελαδινού γάλακτος στη χώρα μας. Η εκτροφή 1-3 αγελάδων είναι οικόσιτη οικογενειακή με αγελάδες εγχώριες, μικρόσωμες, λιτοδίαιτες και ανθεκτικές στις δύσκολες συνθήκες του περιβάλλοντος.
Τα ζώα χρησιμοποιούν επί το πλείστον τους φτωχούς ορεινούς βοσκότοπους με μικρό συμπλήρωμα τροφής όταν το βράδυ επιστρέφουν στο στάβλο. Η μετακίνηση γίνεται συνήθως ομαδικά και καθημερινά για όλα τα ζώα της κοινότητας, τα οποία συγκεντρώνει και οδηγεί ένας πληρωμένος βοσκός. Το χειμώνα που οι βοσκότοποι καλύπτονται με χιόνια τα ζώα σταβλίζονται σε πρόχειρες εγκαταστάσεις και σιτίζονται με αποθηκευμένα σανά και άχυρα.
Οι αγελάδες αρμέγονται από τον ιδιοκτήτη το πρωί πριν την έξοδο στη βοσκή και το βράδυ μετά την επιστροφή. Το λιγοστό γάλα (400-500/περίοδο) χρησιμοποιείται για της οικογενειακές ανάγκες ή πωλείται το υπόλοιπο στα παραδοσιακά ορεινά τυροκομεία που συγκεντρώνουν επίσης και το πρόβειο γάλα της περιοχής. Τα μοσχάρια θηλάζονται για περίπου 4 μήνες όπου και μετά πωλούνται σε παχυντές της πεδιάδας. Η αναπαραγωγή γίνεται με ταύρο που ακολουθεί την αγέλη στην βοσκή. Με δεδομένη την ερήμωση από ανθρώπους των ορεινών αυτών περιοχών οι χωρικές αυτές οικογενειακές εκτροφές μειώνονται συνεχώς.
Εκτροφές βοοειδών των ημιορεινών και λοφοειδών περιοχών
Στις περιοχές αυτές εκτρέφεται το 20% των αγελάδων που αρμέγονται και παράγεται το 18% του συνολικού αγελαδινού γάλακτος της χώρας. Οι εκτροφές περιλαμβάνουν μέχρι 5 αγελάδες και σπανιότερα μέχρι 10 στις χαμηλότερες λοφώδεις περιοχές που διαθέτουν καλλιεργήσιμη γη, για παραγωγή χονδροειδών ζωοτροφών. Τα ζώα είναι συνήθως του βελτιωμένου τύπου ή μικτών αποδόσεων κυρίως Σβύτς και σπανιότερα Σίμμενταλ. Για την αναπαραγωγή συνήθως χρησιμοποιείται η φυσική οχεία ή η τεχνητή σπερματέγχυση με καθαρόαιμους ταύρους.
Αν υπάρχουν κοντά κοινοτικοί βοσκότοποι τα ζώα της κοινότητας συγκεντρώνονται και οδηγούνται καθημερινά εκεί από έναν πληρωμένο βοσκό. Μετά την βραδινή επιστροφή δίνεται συμπληρωματική τροφή ανάλογα με τις δυνατότητες του κάθε ιδιοκτήτη. Οι αγελάδες αρμέγονται το πρωί πριν την έξοδο και το βράδυ μετά την επιστροφή από τον βοσκότοπο. Η μηχανική άλμεξη είναι περιορισμένη ως ασύμφορη. Συνήθως οι περιοχές αυτές βρίσκονται μέσα στη «ζώνη συγκέντρωσης του γάλακτος» κάποιας βιομηχανίας ή βιοτεχνίας, οι οποίες προ ετών δημιούργησαν κέντρα συγκέντρωσης και ψύξης γάλακτος, ώστε να είναι δυνατή η μεταφορά του στο εργοστάσιο ανά διήμερο και σε καλή κατάσταση. Ο σταβλισμός των αγελάδων γίνεται σε πρόχειρους στάβλους ή υπόστεγα ιδιοκατασκευής και συχνά σε χώρους σκοτεινούς και ανθυγιεινούς.
Η βελτίωση των συνθηκών και η χρήση μηχανικής άλμεξης μπορεί να γίνει με κινητά αλμεκτήρια ή αλμεκτήρια κοινής χρήσεως, ή ακόμα και με την εφαρμογή προγραμμάτων ποιότητας γάλακτος από τις βιομηχανίες και άλλους φορείς.
Εκτροφές βοοειδών πεδινών περιοχών
Στις πεδινές περιοχές εκτρέφεται το 70% των αρμεγόμενων αγελάδων και προσφέρεται το 76% του αγελαδινού γάλακτος που παράγεται στη χώρα μας. Στις συστηματικές αυτές εκτροφές στηρίζεται η βιομηχανία γάλακτος της χώρας. Είναι εκτροφές συστηματικές (βουστάσια) είτε οικογενειακού τύπου (15-20 αγελάδες) είτε επιχειρηματικής μορφής (άνω των 20 αγελάδων). Οι αγελάδες είναι συνήθως καθαρόαιμες Χολστάιν ή σπανιότερα Σβύτς.
Η μονάδα πρέπει να ιδιοπαράγει τις χονδροειδείς ζωοτροφές σε ιδιόκτητα ή ενοικιαζόμενα χωράφια. Υπολογίζονται 2-3 στρεμ./ αγελάδα για την κάλυψη των ετησίων αναγκών της. Η μηχανική άλμεξη είναι απαραίτητη, όπως και η ψύξη του γάλακτος στη μονάδα. Συνήθως η βιομηχανία χορηγεί ψυκτικές δεξαμενές δωρεάν στις σημαντικές μονάδες παραγωγής. Η αναπαραγωγή γίνεται σχεδόν αποκλειστικά με την σπερματέγχυση. Οι καλύτερες μονάδες υπάγονται σε προγράμματα γενετικής βελτίωσης και τροφοδοτούνται με εισαγόμενο σπέρμα απο γονικά ελεγμένους ταύρους.
Οι κτηριακές εγκαταστάσεις και ο εξοπλισμός των στάβλων είναι συνήθως σύγχρονοι και επαρκείς. Στις μεγαλύτερες μονάδες χρησιμοποιείται και μισθωμένο εργατικό προσωπικό (σταβλίτες), που όμως δεν βρίσκεται εύκολα, ιδιαίτερα σε περιοχές κοντά σε μεγάλες πόλεις.
