Ωφέλιμα έντομα
Με τον όρο ωφέλιμα έντομα αναφερόμαστε στα έντομα που δε βλάπτουν την καλλιέργεια αλλά αντιθέτως παρασιτούν στα έντομα εχθρούς της καλλιέργειας. Τα ωφέλιμα έντομα ανάλογα με το μέγεθός τους χωρίζονται σε τρείς κατηγορίες :
- Αρπακτικά
Αρπακτικό είναι το έντομο που είναι συνήθως μεγαλύτερο σε μέγεθος από το θήραμά του, «καταστρέφει» άμεσα το θήραμά του (το τρώει όλο ή τμήμα του) και καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής του ζει ελεύθερο στη φύση.
- Παρασιτοειδή
Παρασιτοειδές ονομάζεται το έντομο που έχει μέγεθος παρόμοιο με το θήραμά του και το «καταστρέφει» έμμεσα. Για την ολοκλήρωση του βιολογικού κύκλου του ένα παρασιτοειδές χρειάζεται ένα μόνο άτομο ξενιστή όπου και τελικά το θανατώνει. Ένα παρασιτοειδές κατά τη διάρκεια της ζωής του θανατώνει πάρα πολλά έντομα.
- Υπερπαρασιτοειδή
Υπερπαρασιτοειδές είναι το έντομο που έχει πολύ μικρότερο μέγεθος από το θήραμά του και το «καταστρέφει» έμμεσα.
Η ενίσχυση της παρουσίας ωφέλιμων εντόμων γίνεται με τη διατήρηση φυτών ξενιστών στις παρυφές της καλλιέργειας όπου μπορούν να φιλοξενηθούν τα εν λόγω έντομα και αυτός ο τρόπος αποτελεί βιολογική καταπολέμηση των εχθρών. Οι σημαντικότεροι εχθροί που μπορούν να αντιμετωπιστούν βιολογικά είναι ο Αλευρώδης, οι Αφίδες, οι Λιριόμυζες, οι Θρίπες, τα Λεπιδόπτερα και ο Τετράνυχος.
Για τη βιολογική καταπολέμηση του Αλευρώδη χρησιμοποιούνται τα ωφέλιμα έντομα Encansia formosa, και Eretmocerus mundus τα οποία παρασιτούν τις νύμφες του Αλευρώδη. Απελευθέρωση των εντόμων γίνεται όταν η θερμοκρασία είναι πάνω από 15oC. Γίνονται 4 - 6 απολύσεις εντόμων την άνοιξη ανά δεκαπενθήμερο, με 1.000 - 2.000 έντομα ανά στρέμμα. Το καλοκαίρι γίνονται 3 απελευθερώσεις ανά οκταήμερο με 3.000 - 4.000 έντομα ανά στρέμμα. Για τη βιολογική καταπολέμηση του Αλευρώδη μπορεί να χρησιμοποιηθεί για ψεκασμό το βιολογικό σκεύασμα που περιέχει τον εντομοπαθογόνο μύκητα verticillium lecanii. Ο τρόπος δράσης των βιολογικών σκευασμάτων είναι έμμεσος δηλαδή προκαλείται ασθένεια στο έντομο το οποίο τελικά καταστρέφεται.
Για τη βιολογική καταπολέμηση των Αφίδων μπορεί να χρησιμοποιηθούν με καλά αποτελέσματα δύο ωφέλιμα έντομα το Aphidius matricariae και Aphidius colemani. Αρχικά εξαπολύονται 500 - 1.000 παράσιτα ανά στρέμμα και μετά κάθε εβδομάδα 100 παράσιτα ανά δεκάριο. Επίσης, μπορεί να χρησιμοποιηθεί και το αρπακτικό Aphidoletes aphidimyza. Πρώτα εξαπολύονται 1.000 - 2.000 έντομα ανά δεκάριο και ακολούθως κάθε εβδομάδα 1.000 έντομα ανά στρέμμα. Μπορεί ακόμα να χρησιμοποιηθεί για ψεκασμό ο εντομοπαθογόνος μύκητας Verticillium Lecanii.
Για τη βιολογική καταπολέμηση των Λιριομύζων μπορεί να χρησιμοποιηθούν δύο ενδοπαράσιτα το Dancusa sibirica και Opius pallipes και το παράσιτο Diglyphus isaea. Για καλύτερη εγκατάσταση και αποτελεσματικότερη δράση των παρασίτων θα πρέπει να απελευθερωθούν 250 - 500 έντομα ανά στρέμμα. Αν χρειαστεί γίνεται επαναληπτική επελευθέρωση. Σε περίπτωση αύξησης του πληθυσμού τις Λιριομύζας θα πρέπει να διενεργηθεί ένας ψεκασμός με Τρικάρτ, Βερτιμέκ, Ακριμέκ κ.ά και μετά από μία βδομάδα να γίνει πάλι απελευθέρωση παρασίτων.
Καλά αποτελέσματα για τη βιολογική καταπολέμηση της θρίπας επιτυγχάνονται με τη χρησιμοποίηση των αρπακτικών ακάρεων Amblyseius barkeri το οποίο καταπολεμά την κοινή Θρίπα και του Amblyseius cucumeris το οποίο καταπολεμά τη Θρίπα Φραγκλινιέλλα. Επίσης, πολύ καλά αποτελέσματα για την καταπολέμηση της Φραγκλινιέλλας δίνει η χρησιμοποίηση του Orius insidiosus. Γίνονται 2 - 3 απολύσεις γύρω στα 6.000 έντομα ανά στρέμμα.
Για τη βιολογική καταπολέμηση των προνυμφών των Λεπιδοπτέρων κυρίως του Heliothis armigera και Phthorimaea operculella μπορεί να χρησιμοποιηθεί για ψεκασμό, το σκεύασμα που περιέχει τον εντομοπαθογόνο βάκιλλο Βacillus thuringiensis το οποίο είναι βιολογικό σκεύασμα και κυκλοφορεί με το εμπορικό όνομα Bactirex, Bactospeine, Thuricide, Bactinos, Vectobac κ.ά.. Το σκεύασμα αυτό είναι ακίνδυνο για τον άνθρωπο, τα ζώα, τις μέλισσες, τα ωφέλιμα έντομα και το περιβάλλον.
Τέλος, για τη βιολογική καταπολέμηση του Τετράνυχου χρησιμοποιείται το αρπακτικό άκαρι Phytoseiulus persimilis. Για να γίνει απελευθέρωση του αρπακτικού θα πρέπει η θερμοκρασία να είναι πάνω από 20oC. Η απελευθέρωση των αρπακτικών γίνεται σε 3 διαδοχικές απολύσεις 2.000 έντομα ανά στρέμμα κάθε φορά. Σε περίπτωση που ο πληθυσμός του Τετράνυχου δεν μπορεί να ελεγχθεί τότε γίνεται ψεκασμός με ένα ακαρεοκτόνο και μετά από 3 - 4 ημέρες απελευθερώνεται πάλι το ωφέλιμο άκαρι.
Τέλος, καλό είναι να αναφέρουμε κάποιες πρακτικές συμβουλές. Η εισαγωγή πολλών ωφελίμων κάνει το σύστημα πολύπλοκο και δαπανηρό με αποτέλεσμα να αποθαρρύνεται η χρήση τους για παράδειγμα στην περίπτωση που τα εισαγόμενα ωφέλιμα δεν προσβάλλουν μόνο ένα εχθρό, αλλά περισσότερους. Αυτή τη δουλειά την κάνουν τα γενικά αρπακτικά. Τέτοια είναι τα είδη Μακρολόφους και Όριους που είναι πολύ άφθονα στη χώρα μας. Τα είδη Μακρολόφους θηρεύουν αλευρώδη, τετράνυχο, θρίπες, μελίγκρες και τα είδη Όριους θρίπες, τετράνυχο κ.λ.π. Είναι συμφέρον στον παραγωγό να εισάγει ένα είδος ωφελίμου, ή έστω δύο και όχι 5 - 6.
Πολλά από τα ωφέλιμα που εισάγομε έχουν προβλήματα προσαρμογής και θανατώνονται εύκολα. Τα ιθαγενή (ντόπια) άγρια ωφέλιμα είναι πολύ πιο αποτελεσματικά, επιβιώνουν στο χώρο του θερμοκηπίου και μπορούν να δράσουν και σε μικρό αριθμό. Όταν εισάγουμε ωφέλιμα έντομα, δεν ψεκάζουμε και τότε εισβάλλουν τα ντόπια και είναι αυτά που μας κατατρώγουν τα βλαβερά πολλές φορές.
Σχετικές σελίδες
- Έντομα
- Η προστασία των φυτών από ζωικούς εχθρούς και ασθένειες στη βιολογική γεωργία
- Αλευρώδης
- Αφίδες
- Λιριόμυζα
- Θρίπας
- Λεπιδόπτερα
- Τετράνυχος
