Αράπικο φιστίκι
Η αραχίδα καλλιεργείται για τους σπόρους της[1], η αξία όμως του βλαστικού τμήματος του φυτού ως χλωρά τροφή ή σανός στη διατροφή των ζώων είναι σημαντική και έχει αναγνωριστεί από πολύ παλιά.
Οι σπόροι αποτελούν το 55-80% του βάρους του λοβού. Οι σπόροι δεν περιέχουν ενδοσπέρμιο και η περιεκτικότητα σε λάδι κυμαίνεται από 34 έως 54%, με μέσο όρο 25-30%. Ο προγραμματισμός της καλλιέργειας της αραχίδας γίνεται ανάλογα με τον προορισμό του προϊόντος (ξηρός καρπός, κοινώς φιστίκια, ή βιομηχανική επεξεργασία), γιατί οι ποιότητες που απαιτούνται σε κάθε περίπτωση είναι διάφορετικές. Ο σπόρος που χρησιμοποιείται ως ξηρός καρπός, επιθυμητό είναι να έχει σχετικά μικρή περιεκτικότητα σε λάδι, υψηλή σε πρωτεΐνες και ζάχαρα, να είναι καλά αναπτυγμένος και με προτιμώμενα χρώματα περισπερμίου ανοικτό καφέ, ροζ ή κόκκινο. Όταν η αραχίδα διατίθεται με τη μορφή λοβών, μεγάλη σημασία έχει και το χρώμα του περιβλήματος που πρέπει να είναι ελαφρό κρεμ. Συνήθως όλα αυτά τα χαρακτηριστικά συνοδεύονται από μικρότερη απόδοση της ποικιλίας που τα διαθέτει, αυτή όμως αντισταθμίζεται από τις υψηλότερες τιμές. Οι σπόροι για τη βιομηχανία πρέπει να έχουν υψηλή περιεκτικότητα σε λάδι, μεγάλη αναλογία σπόρων σε σχέση με τα περιβλήματα των λοβών, μεγάλη διάρκεια ληθάργου και ικανότητα για αποθήκευση χωρίς μεγάλη υποβάθμιση της ποιότητας.
Τα φιστίκια είναι εύπεπτα και παρέχουν στον οργανισμό πολλές θερμίδες. Η πρωτεΐνη είναι άριστης ποιότητας και η βιολογική της αξία κατατάσσεται μεταξύ των υψηλότερης ποιότητας φυτικών πρωτεϊνών. Για ανθρώπινη κατανάλωση χρησιμοποιούνται:
- ολόκληροι λοβοί ψημένοι, αλατισμένοι ή όχι, από τους οποίους τρώγονται μόνο οι σπόροι,
- καθαροί σπόροι, ψημένοι (ελάχιστη ποσότητα νωποί), αλατισμένοι ή όχι, οι οποίοι χρησιμοποιούνται ως ξηρός καρπός και στη ζαχαροπλαστική και
- αραχιδοβούτυρο (φυστικοβούτυρο), που παράγεται από ψημένα φιστίκια (χωρίς περισπέρμιο) τα οποία αλέθονται και αναμειγνύονται με διάφορες ουσίες.
Το λάδι της αραχίδας περιέχει περίπου 55% ελαϊκό οξύ και 25% λινελαϊκό οξύ και θεωρείται εξαιρετικό λάδι για ανθρώπινη κατανάλωση. Ένα μέρος αυτού υδρογονώνεται και χρησιμοποιείται στη βιομηχανία μαργαρίνης και μαγειρικού λίπους. Το κατώτερης ποιότητας λάδι χρησιμοποιείται στη βιομηχανία για παρασκευή σαπουνιών κ.ά. Το αραχιδέλαιο οξειδώνεται και ταγκίζει γρηγορότερα από τα περισσότερα φυτικά λάδια. Από τα δύο κύρια λιπαρά οξέα, λιγότερο σταθερό είναι το λινελαϊκό οξύ και γίνεται βελτιωτική προσπάθεια για την αύξηση της αναλογίας ελαϊκό προς λινελαϊκό στις ποικιλίες των οποίων οι σπόροι προορίζονται για εξαγωγή λαδιού. Το αραχιδέλαιο θεωρείται όμως ένα από τα καταλληλότερα λάδια για τηγάνισμα.
Η αραχιδόπιττα που μένει μετά την παραλαβή του λαδιού, χρηηιμοποιείται κυρίως στη διατροφή των ζώων και μία ελάχιστη ποσότητα στη διατροφή του ανθρώπου, παρ' όλο που η υψηλή της περιεκτικότητα σε πρωτεΐνη την κάνει πολύτιμη ως πρόσθετο διάφορων παρασκευασμάτων. Οι σπόροι της αραχίδας που έχουν προσβληθεί από τον A. flavus χρησιμοποιούνται για την παραγωγή λαδιού. Οι τοξίνες (αφλατοξίνες) που παράγονται από το μύκητα παραμένουν στην αραχιδόπιττα, η οποία ως ακατάλληλη για τη διατροφή των ζώων, χρησιμοποιείται ως λίπασμα. Η απομάκρυνση των τοξινών είναι οικονομικά ασύμφορη.
Τα βλαστικά τμήματα του φυτού που αποτελούνται από τα φύλλα, τους βλαστούς και τα γυνοφόρια, μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως ζωοτροφή (για χοίρους, αγελάδες, άλογα, πρόβατα κ.ά.) είτε χλωρά, είτε αποξηραμένα ως σανός. Η πώλησή τους προσφέρει στους παραγωγούς ένα σημαντικό συμπληρωματικό εισόδημα. Τα βλαστικά τμήματα είναι πλούσια σε θρεπτικά στοιχεία, έχουν μεγάλη πεπτικότητα και υψηλή περιεκτικότητα σε πρωτεΐνη. Η πόσοτητα των παραγόμενων βλαστικών τμημάτων εξαρτάται από την ποικιλία, τις συνθήκες πριν από τη συγκομιδή των λοβών, τις ασθένειες, το χρόνο συγκομιδής, και τον τρόπο συγκέντρωσής τους.
Τα αράπικα φιστίκια [2] (Arachis hypogaea) προέρχονται από τη Νότια Αμερική, δεν αυξάνονται, όπως όλοι οι άλλοι ξηροί καρποί στα δέντρα, αλλά κάτω από το έδαφος.
Οι μεγαλύτεροι παραγωγοί φιστικιού σήμερα είναι οι ΗΠΑ, η Κίνα και η Ινδία. Τα φιστίκια παρέχουν ένα πολύ διασκεδαστικό και εύγευστο σνακ. Τρώγονται επίσης ψιλοκομμένα σε σαλάτες ή ελαφρά σοταρισμένα με κρέας. Μπορούν να αγοραστούν φρέσκα μαζί με το κέλυφός του.
Στην Ελλάδα δεν είναι τόσο διαδεδομένη η συγκεκριμένη καλλιέργεια του αράπικου φιστικιού, αν και θεωρείται εύκολη, χωρίς ιδιαίτερες καλλιεργητικές φροντίδες.
Καλό είναι να καταναλώνονται [3] από τα μικρά παιδιά και από μητέρες που θηλάζουν αφού προστατεύουν από επικίνδυνες λοιμώξεις όπως η ηπατίτιδα και η φυματίωση. Οι αραχίδες επιπλέον βοηθάνε στις διαταραχές του αίματος, όπως είναι η έμμηνος ρήση στις γυναίκες και σε όσους αιμορραγούν από τη μύτη. Μπορούν να επωφεληθούν εφόσον καταναλώνουν αραχίδες (ή αλλιώς) φιστίκι αράπικο. Επιπλέον ο ξηρός καρπός της δρα κατά της χοληστερίνης.
Πολύ σημαντικό είναι πως μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε τα υποπροϊόντα της κατεργασίας των σπόρων καθώς γίνονται εξαιρετική ζωοτροφή, όπως και τα φύλλα του φυτού.
Θρεπτική αξία αράπικου φιστικιού
Οι καρποί της αραχίδας είναι αρκετά πλούσιοι σε θρεπτικά συστατικά. Οι καρποί περιέχουν ένα πολύ μεγάλο ποσοστό σε λιπαρές ουσίες, το οποίο παράγεται, το γνωστό φιστικέλαιο, ένα έλαιο υψηλής θρεπτικής αξίας αλλά και το φυστικοβούτυρο.
Τα φρέσκα φιστίκια (ανάλατα και άψητα) περιέχουν ενα άφθονο ποσό υγιών πρωτεϊνών, όπως ασβέστιο, ο ψευδάργυρος, το βόριο, κάλιο, φώσφορο , σίδηρο, τρυπτοφάνη, βιταμίνη Β και βιταμίνη Ε. Μια ποσότητα 100 γραμμαρίων νωπών φυστικιων έχει μεγαλύτερη αξία σε πρωτεΐνες, απο μια μπριζόλα. Ως εκ τούτου, τα φιστίκια θεωρούνται ως η βέλτιστη πηγή πρωτεϊνών για τα άτομα που δεν καταναλώνουν κρέας. Όλα αυτά βοηθούν στην ανάπτυξη του εγκεφάλου αλλά και στην καλή λειτουργία του, επίσης διατηρούν τα οστά ισχυρά.
Χάρη στα συστατικά τους, τα φιστίκια συμβάλλουν στη σωστη αρτηριακή πίεση, και τη διάθεση. Επιπλέον, τα φυστίκια έχουν θετικές επιπτώσεις στην όραση. Είναι πλούσια σε λίπος (40-50%) και γι' αυτό συχνά μεταποιούνται σε αραχιδέλαιο ή μαργαρίνη. Από το φυστίκι παρασκευάζονται διαφορες σάλτσες. Μερικοί άνθρωποι αναπτύσσουν αλλεργικές αντιδράσεις στα φιστίκια γι' αυτό συνιστάται προσοχή στην κατανάλωσή τους.
Τα ψημένα φιστίκια δεν είναι τόσο υγιής τροφή όσο τα νωπά. Η περιεκτικότητα σε θρεπτικά συστατικά των φρέσκων φυστικιων μπορεί να ποικίλει ανάλογα με τις ποικιλίες, την ωριμότητα και την προετοιμασία.
Διατροφική ανάλυση ανα 100g:
- Ενέργεια: 561 kcal
- Λίπος: 48%
- Μονοακόρεστα λίπη: 49% των ολικών λιπαρών
- Πολυακόρεστα λιπαρά οξέα: 29% των ολικών λιπαρών
- Υδατάνθρακες: 8,3 g
- Φυτικες ίνες: 10,9 g
- Πρωτεΐνες: 26,0 g
Σχετικές σελίδες
Βιβλιογραφία
- ↑ "Ειδική γεωργία, Σιτηρά και ψυχανθή", Δέσποινα Παπακώστα-Τασοπούλου, Καθηγήτρια Γεωπονικής Σχολής Α.Π.Θ.
- ↑ Φιστίκια αράπικα
- ↑ Φιστίκι αράπικο
