Βοτανικά χαρακτηριστικά λούπινου
Τα καλλιεργούμενα είδη λούπινου είναι ποώδη ετήσια φυτά, με όρθια ανάπτυξη. Έχουν μία ισχυρή πασσαλώδη ρίζα, η οποία εισχωρεί βαθιά στο έδαφος και διακλαδίζεται άφθονα. Στις ρίζες σχηματίζονται μεγάλα φυμάτια.
Τα στελέχη είναι χονδρά και διακλαδίζονται χωρίς να πλαγιάζουν. Το ύψος τους κυμαίνεται από 20 έως 100 cm, ανάλογα με τις συνθήκες ανάπτυξης και το γενότυπο. Χαρακτηριστικό γνώρισμα των λούπινων είναι τα σύνθετα παλαμοειδή φύλλα. Τα φυλλάρια κάθε φύλλου εκφύονται κυκλικά από το ακραίο σημείο του μίσχου. Ο αριθμός των φυλλαρίων ποικίλει με το είδος και την ποικιλία και κυμαίνεται από 5 έως 11. Διαφορές επίσης παρατηρούνται στο μέγεθος και στο πλάτος των φύλλων. Στο λευκό λούπινο τα φυλλάρια είναι πλατιά και μεγάλα, στο μπλε και το κίτρινο συνήθως είναι στενά και μακριά. Διαφοροποιήσεις όμως στη μορφολογία των φύλλων εμφανίζονται και μεταξύ των ποικιλιών κάθε είδους. Το στέλεχος, οι μίσχοι και τα φυλλάρια συνήθως καλύπτονται από τρίχες.
Τα άνθη φέρονται σε μεγάλες, επάκριες, βοτρυώδεις ταξιανθίες. Το χρώμα του άνθους είναι λευκό, μπλε, κίτρινο και μαργαριτώδες. Το μπλε λούπινο είναι κυρίως αυτογονιμοποιούμενο, ενώ το λευκό και το κίτρινο μπορούν να διασταυρωθούν ελεύθερα σε ποσοστό 9-40%. Τα άνθη προσελκύουν τις μέλισσες οπότε τοποθέτηση στην καλλιέργεια κυψελών αυξάνει την καρπόδεση. Μόνον ένα μικρό ποσοστό ανθέων της ταξιανθίας, κυρίως τα άνθη προς τη βάση, εξελίσσεται σε λοβούς. Αυτός ο τρόπος καρπόδεσης δεν συνδέεται με ατελή γονιμοποίηση.
Λοβοί χωρίς σπόρους μπορούν να παραμείνουν στο φυτό μέχρι τη συγκομιδή. Οι λοβοί είναι τριχωτοί, δερματώδεις και φέρουν 2-6 σπόρους, ανάλογα με το είδος και την ποικιλία. Τα περιβλήματα των λοβών είναι ιδιαίτερα χονδρά και αποτελούν το 35-40% του βάρους του λοβού κατά την ωρίμανση. Για συγκριτικούς λόγους, αναφέρεται ότι το ποσοστό αυτό στο φασόλι είναι 20-27% και στη σόγια 26%. Οι βελτιωτές λούπινου για την αύξηση του δείκτη συγκομιδής προσπαθούν να μειώσουν το πάχος των περιβλημάτων των λοβών. Οι σπόροι στο λευκό λούπινο είναι μεγάλοι, με σχήμα σχεδόν τετράγωνο, πεπλατυσμένοι, με στρογγυλεμένες άκρες, ωχρόλευκου χρώματος. Στο μπλε λούπινο οι σπόροι είναι μικρότεροι, έχουν σχήμα στρογγυλό, ελαφρώς νεφροειδές και χρώμα κυανωπό-γκρίζο, ή γκριζοπράσινο με κιτρινοκαστανές κηλίδες. Στο κίτρινο λούπινο οι σπόροι είναι μικροί, ελαφρώς πεπλατυσμένοι, χρώματος κιτρινωπού, ελαφρώς καστανού, με διάστικτα μαύρα στίγματα.
