Μπιζελιά
Η μπιζελιά [1] είναι ετήσιο φυτό, ψυχρής εποχής. Καλλιεργείται για τα σπέρματά του.
Ως χώρες προέλευσης του αρακά θεωρούνται το Αφγανιστάν, η Ινδία και η Κίνα. Στην Ελλάδα το μπιζέλι είναι γνωστό από την αρχαία εποχή για τα ξηρά του σπέρματα. Στον αρακά καταναλώνονται μόνο τα σπέρματά του νωπά, σε κονσέρβες, κατεψυγμένα ή ξηρά (όσπρια).
Βοτανικά χρακτηριστικά μπιζελιάς
Βοτανικά χρακτηριστικά μπιζελιάς
Εδαφοκλιματικές συνθήκες μπιζελιάς
Η μπιζελιά είναι φυτό των δροσερών και υγρών περιοχών. Οι περισσότερες ποικιλίες είναι ευαίσθητες στο κρύο και ειδικότερα εκείνες που έχουν μακριά μεσογονάτια διαστήματα, μεγάλη φυλλική επιφάνεια και συρρικνωμένους σπόρους. Λίγες μόνο ποικιλίες είναι ανθεκτικές στο κρύο. Αντέχει όμως περισσότερο από το βίκο στις χαμηλές θερμοκρασίες και οι σπόροι βλαστάνουν γρηγορότερα και τα νεαρά φυτά αναπτύσσονται ταχύτερα σε χαμηλότερες θερμοκρασίες, συγκρινόμενα με τα περισσότερα χειμερινά ψυχανθή. Θερμοκρασίες -6 έως -14oC, ανάλογα με την ποικιλία, δεν προκαλούν ζημιές στα σκληραγωγημένα φυτά. Κατά την άνθηση θερμοκρασίες -2 έως -3oC είναι επιζήμιες.
Οι υψηλές θερμοκρασίες επιδρούν δυσμενώς και κυρίως στις καρποδοτικές καλλιέργειες, γιατί εμποδίζουν την ανάπτυξη των λοβών και μειώνουν πολύ την απόδοσησε σπόρο. Η δυσμενής επίδραση των υψηλών θερμοκρασιών είναι μεγαλύτερη από εκείνη που προκαλεί ελαφρός παγετός. Σε περιοχές με υψηλές θερμοκρασίες μπορεί να καλλιεργηθεί το μπιζέλι για σανό και χλωρή λίπανση γιατί η βλαστική ανάπτυξη επηρεάζεται λιγότερο από τις υψηλές θεερμοκρασίες σε σχέση με την ανάπτυξη των λοβών. Το μπιζέλι είναι απαιτητικό σε υγρασία εδάφους λόγω της ταχείας και μεγάλης ανάπτυξης και του σχετικά επιπόλαιου ριζικού συστήματος. Το μπιζέλι μπορεί να απορροφήσει νερό μέχρι τα 70cm του εδάφους. Η ανάπτυξή του όμως περιορίζεται δυσμενώς σε υγρά και ψυχρά εδάφη. Η ξηρασία περιορίζει την ανάπτυξη και σταματά την αζωτοδέσμευση. Τη μεγαλύτερη ευαισθησία στην ξηρασία παρουσιάζουν τα φυτά κατά την άνθηση και το γέμισμα των σπόρων. Η έναρξη της άνθησης καθορίζεται από την αντίδραση κάθε γενότυπου στη φωτοπερίοδο και στη θερμοκρασία. Το μπιζέλι είναι φυτό μακράς φωτοπεριόδου και απαιτεί κατ' ελάχιστον 13 ώρες ημέρας για να ανθίσει.
Το μπιζέλι μπορεί να καλλιεργηθεί σε ποικιλία εδαφών τα πλέον όμως κατάλληλα είναι τα γόνιμα πηλώδη, αργιλοπηλώδη εδάφη, πλούσια σε ασβέστιο, τα οποία στραγγίζουν καλά. Τα αμμώδη ή τα αμμοπηλώδη εδάφη δε θεωρούνται πολύ κατάλληλα κυρίως γιατί δε συγκρατούν υγρασία, ενώ τα βαριά πηλώδη, θεωρούνται ακατάλληλα, λόγω της μειωμένης στράγγισης. Στα πολύ γόνιμα εδάφη υπάρχει ο κίνδυνος πλαγιάσματος. Η κατάκλυση με νερό (νεροκράτημα) μειώνει σημαντικά την ανάπτυξη του μπιζελιού και ειδικά του ριζικού συστήματος και μάλιστα σε μεγαλύτερο βαθμό σε σχέση με άλλα χειμερινά ψυχανθή. Το μπιζέλι είναι μετρίως ανθεκτικό στην οξύτητα του εδάφους με καταλληλότερο pH=6-8.
Αύξηση και ανάπτυξη του φυτού της μπιζελιάς
Το φυτό της μπιζελιάς παρουσιάζει υπόγειο φύτρωμα. Η ελάχιστη θερμοκρασία βλάστησης του σπόρου κυμαίνεται γύρω στους 5-7oC. Η ανάπτυξη της ρίζας είναι ταχύτατη και φτάνει στο μέγιστό της λίγο πριν την εμφάνιση των πρώτων ανθικών καταβολών. Η παραγωγή νέων ριζών μειώνεται απότομα λίγο πριν την εμφάνιση του πρώτου άνθους. Συνήθως στην έναρξη σχηματισμού των λοβών παρατηρείται μια μικρή αναζωπύρωση της ριζικής δραστηριότητας. Καθώς οι λοβοί ωριμάζουν, η ανάπτυξη των ριζών πρακτικά σταματά.
Η ανάπτυξη του υπέργειου τμήματος του φυτού είναι ταχεία και συνεχής, όπως και στο βίκο. Σε σύντομο χρονικό διάστημα αναπτύσσει μεγάλη φυτομάζα. Στους πρώτους κόμβους επί του κεντρικού βλαστού δεν αναπτύσσονται άνθη, παρά μόνο πλάγιοι βλαστοί σε ορισμένους απ' αυτούς. Ο πρώτος ανθοφόρος κόμβος εμφανίζεται στο ακραίο μερίστωμα, όταν τα φυτά έχουν περίπου 4-6 φύλλα. Ο χρόνος εμφάνισής του επηρεάζεται από τη θερμοκρασία και τη φωτοπερίοδο κατά τη διάρκεια έναρξης του βιολογικού κύκλου, είναι χαρακτηριστικό της κάθε ποικιλίας και αναφέρεται ότι συνδέεται με την πρωιμότητά της.
Η άνθηση ξεκινά από το κατώτερο τμήμα των βλαστών και συνεχίζεται σταδιακά προς την κορυφή. Η πορεία της άνθησης, η έναρξη γεμίσματος των σπόρων και η φυσιολογική ωρίμανση των σπόρων κατά μήκος του βλαστού βρέθηκε ότι σχετίζονται γραμμικά με το άθροισμα των ημεροβαθμών από την έναρξη της άνθησης.
Η περίοδος άνθησης στο μπιζέλι διαρκεί αρκετές εβδομάδες, είναι ιδιαίτερα μεταβλητό χαρακτηριστικό και εξαρτάται από τον αριθμό των ανθοφόρων γονάτων του βλαστού. Η μειωμένη υγρασία στο έδαφος, η πυκνή σπορά, η έλλειψη αζώτου και άλλοι παράγοντες περιορίζουν τον αριθμό των ανθοφόρων γονάτων και συνεπώς μειώνουν την περίοδο άνθησης. Στη χώρα μας τα πρώτα άνθη εμφανίζονται τον Απρίλιο και τα φυτά συνεχίζουν να ανθίζουν μέχρι τον Ιούνιο, όταν οι συνθήκες είναι ευνοϊκές.
Πληροφοριακά στοιχεία
Ευδοκιμεί στις περιοχές
|
Σχετικές σελίδες
Βιβλιογραφία
- ↑ Αρακάς Pisum Sativum, Leguminosae, Βλάσσης Μπισμπίκης, Γεωπόνος-Συγγραφέας θεματικών βιβλίων-Μελέτη, Επίβλεψη και Κατασκευή Κήπων.
- ↑ Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Εργαστήριο Κηπευτικών Καλλιεργειών, "Τεχνικές Βιολογικής Καλλιέργειας Ψυχανθών Λαχανικών, Μπιζέλι", Χαράλαμπος Θανόπουλος MSc Γεωπόνος, 2008.
- ↑ "Ειδική γεωργία, Σιτηρά και ψυχανθή", Δέσποινα Παπακώστα-Τασοπούλου, Καθηγήτρια Γεωπονικής Σχολής Α.Π.Θ.
