Ασθένειες ροδιάς
Περιεχόμενα
Ξήρανση δέντρου
Είναι ίσως η σοβαρότερη ασθένεια της ροδιάς που έχει εντοπιστεί σε όλες τις περιοχές της χώρας μας. Τα συμπτώματα εκδηλώνονται υπό μορφή ημιπληγίας ή αποπληξίας (κιτρίνισμα και πτώση των φύλλων, νέκρωση των βλαστών κ.λπ.). Στo λαιμό και τον κορμό του δένδρου εκδηλώνονται συμπτώματα σήψης, τα οποία όμως δεν επεκτείνονται στο ριζικό σύστημα. Από τις προσβεβλημένες περιοχές του λαιμού και του κορμού των δένδρων απομονώθηκαν οι μύκητες Pilidiella granati, Botryosphaeria sp., Phomopsis sp., Phoma sp., Ophiostoma sp. και Cytospora-like fungus. Παρόλα αυτά, η κύρια αιτία για την πρόκληση της ασθένειας δεν έχει αποσαφηνιστεί. Πιθανόν οι μολύνσεις από τα παραπάνω παθογόνα να συνδέονται με ζημιές από παγετό, ζιζανιοκτόνα, εντομολογικές προσβολές, νηματώδεις, ανωμαλίες στην άρδευση των δένδρων κ.λπ. Για την αντιμετώπιση της ασθένειας γίνεται διατήρηση των δένδρων σε άριστη υγιεινή κατάσταση, καταπολέμηση των ξυλοφάγων εντόμων, προστασία των δένδρων από παγετούς, καταπολέμηση των νηματωδών και ορθολογική λίπανση και άρδευση.
Νέκρωση βλαστών
Συμπτώματα της ασθένειας παρατηρούνται σε ετήσιους και μεγαλύτερης ηλικίας βλαστούς. Στους προσβεβλημένους βλαστούς εμφανίζονται κλειστά έλκη μελανού-σκούρου χρώματος. Αργότερα, τα έλκη επεκτείνονται, περιμετρικά του βλαστού προκαλώντας την ξήρανσή του. Μύκητες του γένους Botryosphaeria και Phomopsis απομονώθηκαν από τα έλκη των προσβεβλημένων βλαστών στην Ελλάδα, ενώ στο Ιράν έχει αναφερθεί και ο μύκητας Pilidiella granati. Οι μύκητες διαχειμάζουν σε προσβεβλημένους βλαστούς που παραμένουν στο δένδρο και μπορεί να αποτελέσουν την πηγή των νέων μολυσμάτων.
Για την αντιμετώπιση απαιτείται απομάκρυνση και καταστροφή όλων των προσβεβλημένων βλαστών και διατήρηση των δένδρων σε άριστη υγιεινή κατάσταση. Όπου υπάρχουν σοβαρά προβλήματα από την ασθένεια, συστήνονται 1-2 ψεκασμοί με thiophanate methyl, krezomyl methyl κ.ά. τις κρίσιμες περιόδους (υψηλή υγρασία και θερμοκρασίες 15-30oC).
Ανθράκωση
Τα συμπτώματα της ασθένειας εκδηλώνονται κυρίως στους καρπούς και τα φύλλα. Στους καρπούς εμφανίζονται χαρακτηριστικές καφέ χρώματος κηλιδώσεις, σφαιρικού – ωοειδούς ή σε πολλές περιπτώσεις ακανόνιστου σχήματος. Στα φύλλα εμφανίζονται μικρές ακανόνιστου σχήματος υδατώδεις κηλίδες. Στη χώρα μας δεν έχουν αναφερθεί συμπτώματα στα φύλλα. Το παθογόνο αίτιο είναι ο μύκητας Colletotrichum gloeosporiodes. Διαχειμάζει κυρίως με την αγενή του μορφή στους προσβεβλημένους καρπούς που παραμένουν στο δένδρο. Πηγές μολυσμάτων πιθανόν να αποτελούν και μολυσμένα φυτά άλλων καλλιεργειών που βρίσκονται περιμετρικά του αγρού. Η εμφάνιση της ασθένειας ευνοείται από τον υγρό και θερμό καιρό. Γενικά δε φαίνεται να δημιουργεί σοβαρά προβλήματα στη ροδιά.
Για την αντιμετώπιση απαιτείται ψεκασμός με thiophanate methyl, mancozeb ανά 15 ημέρες σε περιοχές όπου το παθογόνο προκαλεί προβλήματα.
Βακτηρίωση
Η ασθένεια αυτή δεν έχει αναφερθεί στη χώρα μας. Προκαλεί μείωση στην παραγωγή ροδιών από 30% μέχρι 90%, επηρεάζοντας σημαντικά τις εξαγωγές ροδιών, ενώ πριν λίγα χρόνια θεωρούνταν παθογόνο μικρής οικονομικής σημασίας. Η ασθένεια έχει αναφερθεί και στην Κίνα και Αμερική και επεκτάθηκε και στη Ινδία μέσω της διακίνησης αγενούς πολλαπλασιαστικού υλικού. Προσβάλλει τα φύλλα, τους βλαστούς και τους καρπούς. Στα φύλλα εμφανίζονται αρχικά ακανόνιστου σχήματος υδατώδεις κηλίδες, διαμέτρου 2-5mm και βαθμιαία το κέντρο των κηλίδων αποκτά χαρακτηριστικό σκούρο χρωματισμό και νεκρώνεται. Σε σοβαρές περιπτώσεις παρατηρείται πρόωρη φυλλόπτωση. Στους προσβεβλημένους βλαστούς εμφανίζονται οι χαρακτηριστικές σκούρες-καφέ κηλίδες, ενώ σε πολλές περιπτώσεις οι κηλίδες εξελίσσονται σε ανοικτά έλκη. Παρόμοιες ακανόνιστου σχήματος σκούρες-καφές κηλίδες εμφανίζονται στους προσβεβλημένους καρπούς. Σε πολλές περιπτώσεις, οι προσβεβλημένοι ιστοί μπορεί να σκιστούν. Με υγρές συνθήκες, πάνω στους προσβεβλημένους ιστούς παρατηρείται βακτηριακή εξίδρωση. Το παθογόνο αίτιο είναι το βακτήριο Xanthomonas axonopodis pv punicae. Πηγές μολυσμάτων αποτελούν τα προσβεβλημένα φύλλα, οι προσβεβλημένοι βλαστοί και καρποί που παραμένουν πάνω στο δένδρο. Η διασπορά των μολυσμάτων γίνεται κυρίως με τη βροχή, τα έντομα και τα μολυσμένα κλαδευτικά εργαλεία.
Η καταπολέμηση της ασθένειας βασίζεται κυρίως στην απομάκρυνση και την καταστροφή όλων των προσβεβλημένων οργάνων, στην απολύμανση των κλαδευτικών εργαλείων, και στη χρήση υγιούς πολλαπλασιαστικού υλικού. Η χημική καταπολέμηση βασίζεται στην εφαρμογή χαλκούχων σκευασμάτων (προσοχή για την αποφυγή πιθανής τοξικότητας) στις περιόδους με υγρό και θερμό καιρό (θερμοκρασίες 20-30oC).
Σήψεις λαιμού και ριζών
Η ασθένεια αυτή δεν έχει αναφερθεί στη χώρα μας. Αντίθετα, σοβαρά προβλήματα έχει αναφερθεί στην Κίνα. Τα προσβεβλημένα δένδρα παρουσιάζουν συμπτώματα ημιπληγίας ή αποπληξίας (κιτρίνισμα και πτώση των φύλλων, νέκρωση των βλαστών κ.λπ.). Το παθογόνο προσβάλλει κυρίως το ριζικό σύστημα και σε ορισμένες περιπτώσεις και το λαιμό του δένδρου προκαλώντας σήψη.
Σήψεις καρπού
Παθογόνο αίτιο Pilidiella granati: Αποτελεί από τα σημαντικότερα παθογόνα που προκαλούν προ και μετά συλλεκτικές σήψεις στα ρόδια. Οι προσβεβλημένοι ιστοί αποκτούν καφέ χρωματισμό, γίνονται μαλακοί και υδατώδεις. Η σήψη επεκτείνεται στο εσωτερικό του καρπού. Η αναγνώριση του παθογόνου με βάση τα συμπτώματα είναι δύσκολη και συνήθως απαιτείται η απομόνωση του παθογόνου στο εργαστήριο. Πηγές μολυσμάτων αποτελούν κυρίως οι μολυσμένοι καρποί που παραμένουν στον αγρό, καθώς επίσης και τα μολυσμένα υλικά συσκευασίας.
Παθογόνο αίτιο Μύκητες του γένους Penicillium: Προσυλλεκτικά προσβάλλουν κυρίως σχισμένους καρπούς, ενώ μετασυλλεκτικά μπορούν να μολύνουν και τους υγιείς καρπούς. Οι προσβεβλημένοι ιστοί αποκτούν καφέ χρωματισμό, γίνονται μαλακοί και υδατώδεις. Κύρια διαφορά τους με τις σήψεις που προκαλούνται από το μύκητα Pilidiella granati είναι οι πράσινες επανθίσεις που καλύπτουν τους προσβεβλημένους ιστούς.
Παθογόνο αίτιο Μύκητες του γένους Aspergillus: Προσβάλλουν κυρίως τους σχισμένους καρπούς, ενώ σε ορισμένες περιπτώσεις, ιδιαίτερα όταν επικρατούν συνθήκες υψηλής υγρασίας, μπορεί να μολύνουν και υγιείς καρπούς. Οι προσβεβλημένοι ιστοί αποκτούν σκούρο χρωματισμό, γίνονται μαλακοί και καλύπτονται από τις χαρακτηριστικές μαύρες επανθίσεις.
Παθογόνο αίτιο Botrytis cinerea: Προσβάλλει τους καρπούς, κυρίως μετασυλλεκτικά. Οι προσβεβλημένοι ιστοί αποκτούν ανοικτό καφέ χρωματισμό, γίνονται μαλακοί υδατώδεις κα ι καλύπτονται από χαρακτηριστικές τεφρού χρώματος επανθίσεις.
Παθογόνο αίτιο Alternaria alternata: Τα συμπτώματα εκδηλώνονται υπό μορφή εσωτερικής σήψης. Εξωτερικά οι καρποί μπορεί να μην εκδηλώνουν ορατά συμπτώματα. Οι προσβεβλημένοι ιστοί αποκτούν χαρακτηριστικό μαύρο χρωματισμό και καλύπτονται συνήθως από τις μαύρες επανθίσεις του παθογόνου.
Για την αντιμετώπιση όλων των παραπάνω παθογόνων αιτιών σήψεων των καρπών της ροδιάς συστήνεται η αποφυγή τραυματισμού των καρπών κατά τη συγκομιδή και αποθήκευσή τους, η χρήση καθαρών υλικών συσκευασίας, η απολύμανση των χώρων, αποθήκευσης και η απομάκρυνση όλων των τραυματισμένων και προσβεβλημένων καρπών. Επιπλέον, συστήνεται η εφαρμογή ψεκασμού 7-10 ημέρες πριν τη συγκομιδή με τα μυκητοκτόνα thiophanate methyl και tebuconazole. Ιδιαίτερα για την προστασία των καρπών από την εσωτερική σήψη (A. alternata) συστήνεται η εφαρμογή ψεκασμού με iprodione κατά τη διάρκεια της άνθησης.
Μετά τη συγκομιδή η εμβάπτιση των καρπών πριν την αποθήκευσή τους σε διάλυμα του μυκητοκτόνου Fludioxonil (Scholar), όπου αυτό επιτρέπεται, περιορίζει σημαντικά την ανάπτυξη μετασυλλεκτικών σήψεων. Κατόπιν οι σήψεις θα μειωθούν περαιτέρω εάν οι καρποί, αφού στεγνώσουν, αποθηκευτούν αμέσως σε ελεγχόμενη ατμόσφαιρα (ιδιαίτερα σε υψηλή συγκέντρωση CO2) ή σε σακούλες ελεγχόμενης ατμόσφαιρας.
Βιβλιογραφία
- ↑ Εγχειρίδιο για την καλλιέργεια της ροδιάς, από την ομάδα Δρ Δρογούδη Παυλίνα Αναπληρώτ. ερευνήτρια, Βασιλακάκη Μιλτιάδη Καθηγητής, Θωμίδη Θωμά Αναπλ. Καθηγητής, Ναβροζίδης Εμμανουήλ Καθηγητής, Παντελίδης Γεώργιος Δρ Μεταδιδακτορικός ερευνητής.
